Ý nghĩa bức tượng Nữ thần tự do ở New York, Mỹ
Là một trong những công trình kỷ niệm nổi tiếng nhấ thế giới, bức tượng Nữ Thần tự do là biểu tượng cho sự tự do, dân chủ, bình đằng tạo lạc tại bến cảng New York, Mỹ. Đến nay trên thế giới có rất ít những công trình xây dựng có ý nghĩa đặc biệt như vậy.
Đây là một trong những điểm du lịch không thể bỏ qua khi du lịch Mỹ
Vậy hãy cùng Mixtourist – Công ty chuyên du lịch Mỹ uy tín đi tìm hiểu ý nghĩa tượng nữ thần tự do ngay bây giờ nhé!
Tham khảo ngay >> Tour du lịch Mỹ trọn gói giá rẻ được lựa chọn nhiều nhất
Tượng nữ thần tự do
Tượng Nữ Thần tự do cao 92 mét, là một tác phẩm điêu khắc theo phóng cách tân cổ điển với kích thước lớn. Đây là một sản phẩm do kiến trúc sư Frédéric Bartholdi thiết kế và được khánh thành vào ngày 28/10/1886 và là một món quà của nhân dân Pháp gửi tặng Mỹ để kỷ niệm lễ Tuyên bố độc lập.
Xem thêm >> Tour Du lịch Mỹ 10 ngày: Liên tuyến Hai bờ Đông – Tây giá rẻ
Tượng nữ thân tự do có một hình dáng của người phụ nữ mặc áo choàng, tượng trưng cho nữ thần tự do Libertascủa La Mã, tay phải cầm ngọn đuốc, tay trái cầm một tấm đã phiễn có khắc ngày độc lập của Mỹ.
Hình ảnh bức tượng này đã xuất hiện hàng nghìn lần trong các câu truyện, trên truyền hình và trong các bộ phim Hollywood.
Để đến tham quan và chiêm ngưỡng tượng Nữ thần tự do, du khách phải mất phí qua phà và mãn nhãn với khung cảnh ngoạn của của cảng Manhattan. Những chuyến phà khởi hành từ công viên tiểu bang Liberty hay công viên Battery tới đảo Ellis. Tour du lịch Mỹ sẽ khiến khách du lịch mãn nhãn với vẻ đẹp hùng vĩ.
Cùng với “vé phà”, du khách có ý định tham quan tầng hầm của bức tượng và bệ tượng sẽ phải mua vé “mời tham quan bảo tàng”.
Ngoài ra, nếu bạn có ý định leo cầu thang bên trong bức tượng và lên phần mũ miện thì phải mua “vé đặc biệt”. Tấm vé này có khi phải đặt trước cả 1 năm cho tour đi New York và mỗi ngày chỉ cho phép 240 người được lên đến phần mũ miện mỗi ngày. Những người được phép lên cũng bị kiểm tra an ninh rất nghiêm ngặt, họ chỉ được mang theo thuốc uống và máy ảnh, còn những đồ dùng tư trang khác sẽ được cất trong một chiếc hộp có khóa riêng để đảm bảo an toàn.
Tuy nhiên, để được đứng ngắm trên đài quan sát ở trên mũ miện, ngắm nhìn toàn cảnh New York qua 25 ô cửa kính cũng vô cùng xứng đáng với công sức mua vé và chờ đợi của khách du lịch.
Land tour Mỹ cung cấp đủ đủ dịch vụ để du khách có những trải nghiệm du lịch Mỹ không thể nào quên.
Để có thể tham gia vào cuộc hành trình đầy lý thú tới bức tượng Nữ thần tự do – biểu tượng của nước Mỹ, bạn hãy tham khảo ngay tour du lịch new york khởi hành hàng tuần của MixTourist – Công ty du lịch chuyên tour Mỹ nhé!
Có thể bạn quan tâm: Thủ tục xin Visa du lịch Mỹ
Tượng Nữ thần Tự do ở Mỹ nguyên ban đầu không phải màu xanh
Tượng Nữ thần Tự do ở New York, không chỉ là một địa danh nổi tiếng của thành phố, mà còn là một trong những địa điểm thu hút khách tham quan bậc nhất thế giới. Có thể nói đây cũng là một trong những biểu tượng của Hoa kỳ.
Hơn 100 năm qua, Nữ thần Tự do đã giơ cao ngọn đuốc đại diện cho sự tự do chiếu sáng khắp thế giới, chào đón khách du lịch và người dân nhập cư khi đến Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, bạn biết không? Tượng Nữ thần Tự do ở New York ban đầu vốn dĩ không có màu xanh lam như chúng ta hiện nay vẫn nhìn thấy, có thể nói màu sắc của bức tượng này chính là dấu vết của thời gian.
Tượng Nữ thần Tự do là một món quà mà nước Pháp dành tặng cho Hoa Kỳ vào năm 1885, tổng cộng phải mất hơn 9 năm xây dựng. Công trình được chỉnh sửa và ổn định vào năm 1886, kể từ đó, bức tường sừng sững đã đứng yên vị trên đảo Liberty ở cảng New York cho đến ngày nay.
Bức tượng cao 46m (tính từ chân đế đến đỉnh ngọn đuốc). Khung tượng được làm bằng thép, vỏ tượng được làm bằng đồng. Cục Quản lý Công viên Quốc gia Mỹ cho biết, trọng lượng của vỏ bức tượng nặng tới 30 tấn và đủ để chế tạo ra 435 triệu đồng xu 1 Cent của nước Mỹ.

Vào thời kỳ đầu bức tượng không có màu xanh như chúng ta hiện nay vẫn nhìn thấy, nó có màu đồng sáng. Đây cũng chính là màu đồng của bức tượng. Do trải qua nhiều lần oxy hoá giữa đồng (Cu) và oxy (O2) trong không khí mà phản ứng thành màu xanh gỉ đồng như ngày nay.
Trong một đoạn phim ngắn của Hiệp hội Hoá học Mỹ có nói, trong vài chục năm khi bức tượng được chuyển đến New York, từ màu đồng sáng bức tượng đã từ từ chuyển dần sang màu nâu sẫm, cuối cùng tạo thành màu xanh như hiện tại.

Sự thay đổi màu sắc đầu tiên của bức tượng do có sự tham gia của phản ứng oxy hoá giữa vỏ đồng với không khí, tạo thành Cuprite màu đỏ hồng (quặng đồng Cu₂O). Cuprite sau khi trải qua quá trình oxy hoá và hình thành một loại đồng đen Tenorite, vì vậy màu sắc càng ngày càng đậm hơn, từ màu đồng sáng đã chuyển sang thành màu đồng nâu sẫm.
Không khí ô nhiễm cũng sản sinh ra tác dụng. Làm lưu huỳnh trong không khí và nước phát sinh phản ứng hoá học, hình thành axit sunfuric (H₂SO₄).
H₂SO₄ (axit sunfuric) phản ứng với đồng oxi hoá (Cu₂O), cuối cùng tạo thành màu sắc bức tượng như hiện tại. Hơn nữa, clorua có trong nước biển, bốn bên bao quanh bức tượng cũng làm bề ngoài của nó ngày càng xanh hơn.

Trải qua thời gian hơn 100 năm, Tượng Nữ thần Tự do vẫn lưu giữ màu xanh lam đến hiện tại. Lớp đồng ngoài cùng của bức tượng tuy đã ổn định về mặt hoá học, tuy nhiên lớp đồng bên trong vẫn giữ được màu đồng sáng nguyên bản.
Mặc dù có người kiến nghị rằng nên khôi phục lại màu sắc ban đầu của Tượng Nữ thần Tự do, nhưng đa số người dân đã quen với màu xanh của bức tượng, vì vậy kiến nghị này đã bị từ chối.
Vì sao Tượng Nữ Thần Tự Do có màu xanh
Tượng Nữ Thần Tự Do là một biểu tượng tuyệt vời của ngành du lịch Mỹ cũng là biểu tượng cho tình hữu nghĩ giữa Pháp và Mỹ.
Mỗi năm Tượng Nữ Thần Tự Do thu hút hàng trăm lượt du khách mua vé máy bay đi Mỹ đến tham quan. Bức tượng này được lấy cảm hứng từ Nữ Thần Libertas trong thần thoại La Mã cổ đại. Tuy nhiên khác hẳn với làn da trắng sứ mà người ta vẫn mô tả về nữ Thần, bức tượng lại có màu xanh.
Nguyên nhân Tượng Nữ Thần Tự Do có màu xanh như vậy là bởi đồng bị oxy hóa và ăn mòn theo thời gian, không phải là màu sơn như nhiều người vẫn tưởng.
Cũng theo thống kê, mỗi năm có tới khoảng 600 lần sét đánh trúng bức tượng cao lớn này.
Hiện nay, Tượng Nữ Thần Tự Do có màu xanh đặc trưng do đồng bị oxi hóa vẫn tọa lạc trên hòn đảo Liberty (đảo Tự Do), cảng New York, Mỹ làm duyên cho thành phố New York, chào đón hàng nghìn du khách đến với xứ sở Cờ Hoa tham quan và khám phá.
Theo lịch sử của bức tượng thì phần đầu tượng từng đặt tại Paris trong Hội chợ thế giới trước khi gửi tới Mỹ như một món quà hữu nghị.
Tượng cũng từng là ngọn hải đăng chỉ dẫn cho các thuyền và thủy thủ trở về nhà an toàn cho tới năm 1902 vì với sự “vĩ đại” của mình, tượng Nữ Thần Tự Do giúp thuyền cách xa hải đăng khoảng 38 km vẫn có thể nhìn thấy ánh đèn.
Ở thời điểm hiện tại, khu vực ngọn đuốc trên tượng không cho phép người vào. Năm 1916, tượng bị hư hại do người Đức tấn công, từ đó không ai được phép tiếp cận khu vực ngọn đuốc.
Trải qua thời gian và năm tháng, trải qua biết bao thăng trầm của lịch sử, Tượng Nữ thần Tự do vẫn đứng đó như một minh chứng cho trí óc và bàn tay tài hoa của nhân loại, tượng trưng cho sự tự do mà ai cũng ngưỡng mộ. Ở khắp nơi trên địa cầu đã có khoảng 20 phiên bản Tượng Nữ thần Tự Do ở nhiều thành phố khác, điển hình và nổi tiếng nhất là tại Paris, Pháp và thành phố đánh bạc Las Vegas.
Từ Việt Nam, bạn cũng có thể đến gần hơn với bức tượng vang danh này, chỉ cần đặt ve may bay di New York là bạn sẽ nhanh chóng có chuyến chu du đến nước thành phố “Quả táo lớn” –nơi có bức tượng Nữ Thần Tự Do đứng sừng sững cùng nhân loại.
Ý nghĩa ngọn đuốc trên tay tượng Nữ thần Tự do ở Mỹ
Ngọn đuốc trên tay phải của bức tượng thể hiện cho ánh sáng dẫn đường tới tự do, bình đẳng, bác ái.
![]() |
Năm 2018, 4,34 triệu lượt khách tham quan tượng Nữ thần Tự do. Ảnh: Smart Destinations. |
Theo NPS, ngọn đuốc đại diện cho sự giác ngộ, làm nhiệm vụ thắp sáng, dẫn lối cho con người hướng tới tự do. Ngọn đuốc hiện nay trên tay bức tượng không phải bản gốc. Phiên bản này xuất hiện vào năm 1986 và ngọn lửa bằng đồng được phủ vàng 24 carat. Đuốc đầu tiên được gỡ năm 1984, trưng bày trong sảnh của di tích.
Vào ngày khánh thành bức tượng, 28/10/1886, cố tổng thống Mỹ Grover Cleveland đã phát biểu: “Chúng ta sẽ không bao giờ quên Tự Do đã chọn nơi đây làm nhà, chúng ta cũng sẽ không bao giờ để nơi tôn thờ của Tự Do bị lãng quên”. Bức tượng đã trở thành biểu tượng mẫu mực cho lý tưởng tự do của người Mỹ.
Đây là món quà mà nhân dân Pháp tặng cho nước Mỹ. Bức tượng nặng 225 tấn, cao tương đương với tòa nhà 22 tầng (tính từ chân tượng đến đỉnh ngọn đuốc). Nhà điêu khắc Frédéric Auguste Bartholdi thiết kế hình dáng một người phụ nữ mặc áo choàng, tiêu biểu cho Nữ thần Tự do Libertas của La Mã. Tay phải tượng cầm ngọn đuốc đang cháy, tay còn lại giữ một phiến đá có khắc ngày tuyên ngôn độc lập của Mỹ.
![]() |
Tàu tư nhân không được phép hoạt động và đi ra đảo. Du khách phải mua vé đi phà. Ảnh: Newyorkwelcome. |
Tượng được làm bằng đồng bản dày nhưng lại có màu xanh vì đã bị oxy hóa. Đến nay, vẫn có nhiều câu hỏi về việc tượng Nữ thần Tự do là đàn ông hay phụ nữ. Tuy nhiên, nhiều nguồn tin cho rằng khuôn mặt của bức tượng được nhà điêu khắc Bartholdi tạc theo hình mẫu người mẹ của mình.
Tượng quay mặt về hướng Đông Nam, đây là vị trí hoàn hảo để các con tàu du lịch đi vào cảng có thể nhìn thấy mặt của bức tượng. Điều này mang ý nghĩa “nữ thần tự do đang chào đón bạn”.
Các du khách đến thăm tác phẩm này cũng để lại không ít câu hỏi. Một trong số đó là “tượng có bị sét đánh không?”. Câu trả lời là “Có”. Tuy nhiên, do tượng được nối với đất qua nền bê tông và bệ đá granite khổng lồ nên công trình hầu như không bị ảnh hưởng. Đến nay, không ai biết được chính xác số lần tượng bị sét đánh.
Du khách sẽ không mất phí khi lên đảo Liberty, nơi đặt bức tượng. Nhưng bạn sẽ phải mua vé đi phà tới đây, vé vào bên trong tượng.
Có 3 loại vé tham quan tượng: vào cửa, thăm bục mà tượng đứng lên và lên đến vương miện. Giá vé vào cửa và tham quan bục có giá bằng nhau, lần lượt là 18,5 USD (người lớn), 14 USD (trên 62 tuổi) và 9 USD (4-12 tuổi).
Nếu bạn muốn leo lên đỉnh vương miện, giá vé lần lượt là 21,5 USD (người lớn), 17 USD (trên 62 tuổi), 12 USD (từ 5-13 tuổi, trẻ dưới 5 tuổi không được phép leo lên cao). Vé lên tượng không được phép chuyển cho người khác, mỗi lần lên đỉnh tượng, một đoàn chỉ được gồm 4 người.
Chỉ có một cách duy nhất để thăm tượng là bắt phà của công ty Statue Cruises tại hai địa điểm. Phần lớn du khách đến thành phố New York sẽ đi phà từ Lower Manhattan, nhưng bạn cũng có thể đi từ mạn New Jersey. Giá vé từ 17 USD.
Các chuyến phà khởi hành 15-20 phút một lần. Chuyến đầu tiên bắt đầu từ 8h30 vào mùa cao điểm, từ 9h vào mùa thấp điểm. Chuyến cuối cùng xuất phát lúc 16h vào mùa cao điểm, mùa thấp điểm là 15h30. Chuyến cuối từ đảo Liberty khởi hành lúc 17h mùa cao điểm, thấp điểm là 16h45.
Phố Cửa Nam còn gắn với một sự kiện quan trọng liên quan lịch sử
Tượng A di đà ở chùa Ngũ Xã (Hà Nội) có một phần tượng Nữ thần Tự do bên trong
Cửa Nam: Cửa chính của kinh thành Thăng Long
Bây giờ thì Hà Nội có rất nhiều nút giao thông lớn và tôi đã quen thuộc với nó chứ khoảng vài chục năm về trước, khi còn là cậu học trò đi xe đạp đến đúng cái điểm giao này, lòng phân vân quá đỗi. Chính cái ngã tư Cửa Nam cho tôi biết đường sá Hà Nội chằng chịt và phức tạp nhường nào, người xe lúc nào cũng đông như hội và chỉ cần sai một nhịp là có thể lạc đường.
Khu vực Cửa Nam xa xưa là một trong những cửa chính của kinh thành Thăng Long và được nhắc đến trong các sách sử rất sớm. Đây chính là đầu mối giao thông quan trọng khi các tuyến đường từ Sơn Tây về, từ Kinh Bắc sang hay từ Sơn Nam lên đều quy tụ nơi đây. Có thể nói rằng, có hai cửa thành của kinh thành xưa quan trọng và ảnh hưởng bậc nhất đến khu vực xung quanh là Cửa Đông và Cửa Nam. Khu vực xung quanh Cửa Nam thì phồn vinh sớm hơn nhưng sau này thì suy vi ít nhiều và nhường vị trí quan trọng hơn cho Cửa Đông ở thời kỳ cận đại, khi người Pháp đặt sự chiếm đóng ở Hà Nội.
Tượng Nữ thần Tự do thời điểm được đặt tại Vườn hoa Cửa Nam
Khu vực Cửa Nam khá rộng, phố Cửa Nam bây giờ chỉ là một cái tên đại diện, xung quanh khu vực này có phố Đình Ngang, Hàng Bông, Tràng Thi, Thợ Nhuộm, chợ và cả một vườn hoa xưa khá lớn giờ bị thu hẹp dần và có tên mới là Bách Việt.
Ở trung tâm khu vực này là phố Đình Ngang ngày xưa có một cái đình, đình Quảng Văn là nơi các triều đại phong kiến dùng làm chỗ để dán các cáo thị, thông báo các chính sách của triều đình cho dân chúng được biết. Cao Bá Quát đã từng có một tuổi thơ ở khu vực này. Nhà thơ lừng danh một thời với giai thoại chuyện luyện chữ đẹp và sau trở thành một thủ lĩnh quân khởi nghĩa đã được Nguyễn Tuân lấy làm nguyên mẫu viết thiên truyện ngắn “Chữ người tử tù” lừng danh.
Đây là đoạn Cao Bá Quát miêu tả về Đình Ngang ngày xưa: “Lúc đầu cha tôi dọn đến ở tại Đình Ngang phía nam thành. Ngõ thì hẹp, ở giữa nơi vắng vẻ, nhà lại chật chội. Phía trước liền với doanh trại quân đội, phía sau san sát với vườn nhà khác, mọi người sống hoà hợp không phân biệt địa giới, quên cả cảnh nghèo nàn…”. Thời tuổi thơ của Cao Bá Quát đã quá xa, bây giờ Đình Ngang là một phố ngắn nhưng nhộn nhịp và được biết đến với nhiều nhà hàng nổi tiếng.
Lịch sử của pho tượng đồng nổi tiếng ở chùa Ngũ Xã
Ở khu vực Cửa Nam xưa còn có một bức tượng mà sự thăng trầm của nó gần như song hành với một phần lịch sử Hà Nội. Đó là tượng Nữ thần Tự do mà dân gian quen gọi là Tượng bà đầm xòe. Và câu chuyện về nữ thần biểu tượng cho nước Mỹ chứa đựng những chi tiết rất thú vị.
Tượng Nữ thần Tự do được kiến trúc sư người Pháp Frédéric Bartholdi thiết kế và được Chính phủ Pháp tặng cho nước Mỹ. Tượng được dựng trên đảo Liberty, cảng New York. Tượng nguyên bản cao 46m, còn phiên bản tượng đặt ở Vườn hoa Cửa Nam cao khoảng 2,85m, làm bằng đồng xám. Điều đáng chú ý là phiên bản tượng Nữ thần Tự do xuất hiện ở Hà Nội rất sớm, khi tượng chính được khánh thành ở cảng New York năm 1886 thì năm 1887, phiên bản tượng đã có mặt ở Hà Nội và vị trí đặt tượng bị thay đổi nhiều lần.
Người Pháp đưa phiên bản tượng Nữ thần Tự do sang Đông Dương nhằm mục đích triển lãm ở Hội chợ Đấu Xảo ở Hà Nội, sau triển lãm thì để lại. Hội Tam điểm Bắc kỳ đã từng mượn tượng để đặt ở trụ sở của mình ở phố Mã Mây một thời gian để khuếch trương thanh thế. Sau tượng chính thức được đặt ở vị trí Vườn hoa Chi Lăng bây giờ, ngay sát hồ Gươm. Nhưng chỉ được một thời gian ngắn, đến năm 1890, người Pháp quyết định dựng tượng Paul Bert, người từng làm Thống sứ An Nam và Bắc Kỳ để thay thế và tượng Nữ thần Tự do được di chuyển lên đỉnh tháp Rùa.
Vị nữ thần của thần thoại Hy Lạp nằm trên đỉnh tháp Rùa! Ngay từ thời đó đã là một điều bất bình thường khó chấp nhận. Tranh luận nổ ra gay gắt và cuối cùng tượng Nữ thần Tự do được đặt ở Vườn hoa Cửa Nam từ năm 1896.
Nhưng lịch sử sang trang và tượng cũng chịu thăng trầm. Năm 1945, ông Trần Văn Lai khi đó là Đốc lý Hà Nội đã ra lệnh giật đổ tượng Bà đầm xòe và một số tượng khác của người Pháp vì cho đó là tàn tích của chế độ thực dân. Nhưng không phải vì thế mà số phận tượng Nữ thần Tự do đã an bài. Gần 10 năm sau, năm 1952 dân làng Ngũ Xã đúc tượng A di đà và không tìm đủ vật liệu nên đã mua lại tượng Nữ thần Tự do và các tượng thời Pháp khác đúc thành pho tượng đồng lớn nhất miền Bắc thời điểm đó. Như vậy là kết thúc một hành trình và bây giờ, trong pho tượng đồng nổi tiếng của văn hóa phương Đông đặt ở chùa Ngũ Xã có một phần tượng của văn hóa phương Tây ở trong. Câu chuyện tự thân nó đã toát lên nhiều tầng ý nghĩa đáng suy ngẫm.
Giai đoạn những năm 1890, tượng Nữ thần Tự do được di chuyển lên đỉnh tháp Rùa
Tiếng vang vụ đầu độc binh lính thực dân Pháp
Phố Cửa Nam còn gắn với một sự kiện quan trọng liên quan tới lịch sử Hà Nội. Đó là vụ đầu độc năm 1908. Khi đó, ở hàng cơm của gia đình ông Sáu Tĩnh ở số nhà 20, một số nghĩa quân của cuộc khởi nghĩa Yên Thế và số binh lính Việt trong quân đội Pháp được giác ngộ đã họp bàn, dự định đầu độc binh lính Pháp ở Hà Nội. Cuộc đầu độc diễn ra không thành công vì bị bại lộ và chất độc quá yếu nhưng đã để lại tiếng vang lớn. Những người liên quan tới vụ đầu độc như Đội Bình, Đội Nhân, Đội Cốc… và cả gia đình ông Sáu Tĩnh đều bị xử tử.
Phố Cửa Nam và khu vực xung quanh giờ vẫn còn thấp thoáng những ngôi nhà có tuổi đời cả trăm năm nằm xen kẽ những ngôi nhà cao tầng hiện đại. Nhưng “dấu xưa xe ngựa hồn thu thảo” có còn được bao nhiêu và liệu còn có ai hoài nhớ về một thời xưa cũ.
Nhà văn Uông Triều
Tượng Nữ thần Tự do – Wikipedia tiếng Việt
Tượng Nữ thần Tự do | |
---|---|
![]() |
|
Vị trí | Đảo Liberty Thành phố New York Tiểu bang New York, Hoa Kỳ[1] |
Tọa độ | 40°41′21″B 74°2′40″T / 40,68917°B 74,04444°TTọa độ: 40°41′21″B 74°2′40″T / 40,68917°B 74,04444°T |
Chiều cao |
|
Khánh thành | 28 tháng 10 năm 1886 |
Phục hồi lại | 1938, 1984-1986, 2011-2012 |
Nhà điêu khắc | Frédéric Auguste Bartholdi |
Lượng tham quan | 3,2 triệu (năm 2009)[2] |
Cơ quan quản lý | Cục Công viên Quốc gia Mỹ |
Loại | Văn hóa |
Tiêu chuẩn | i, vi |
Ngày nhận danh hiệu | 1984 (Phiên họp thứ 8) |
Số hồ sơ tham khảo | 307 |
State Party | |
Vùng | Châu Âu và Bắc Mỹ |
Tên chính thức: Tượng đài Quốc gia Nữ thần Tự do, Đảo Ellis và Đảo Liberty” | |
Ngày nhận danh hiệu | 15 tháng 10 năm 1966[3] |
Số hồ sơ tham khảo | 66000058 |
Ngày nhận danh hiệu | 15 tháng 10, 1924 |
Quyết định | Tổng thống Calvin Coolidge[4] |
Loại | Cá biệt |
Ngày nhận danh hiệu | 14 tháng 9 năm 1976[5] |
![]() ![]() |
Tượng Nữ thần Tự do (tên đầy đủ là Nữ thần Tự do soi sáng thế giới; tiếng Anh: Liberty Enlightening the World; tiếng Pháp: La Liberté éclairant le monde) là một tác phẩm điêu khắc bằng đồng theo phong cách tân cổ điển với kích thước lớn, đặt trên Đảo Liberty tại cảng New York. Tác phẩm này do kiến trúc sư người Pháp Frédéric Bartholdi thiết kế và được khánh thành vào ngày 28 tháng 10 năm 1886. Đây là tặng vật của nhân dân Pháp gửi nước Mỹ.
Tượng Nữ thần Tự do có hình dáng một người phụ nữ mặc áo choàng, tiêu biểu cho Libertas, nữ thần tự do của La Mã, tay phải cầm ngọn đuốc còn tay kia một tấm đá phiến có khắc ngày tháng độc lập của Hoa Kỳ. Bức tượng này là biểu tượng mẫu mực của lý tưởng tự do cũng như của chính Hoa Kỳ.
Kiến trúc sư Bartholdi lấy cảm hứng từ một lời nói của chính trị gia kiêm giáo sư luật học người Pháp, Édouard René de Laboulaye vào năm 1865 rằng bất cứ tượng đài nào dựng lên để đánh dấu ngày độc lập của Hoa Kỳ thì cũng đáng là một dự án chung của cả hai dân tộc Pháp và Mỹ. Vì tình hình chính trị xáo trộn tại Pháp, công trình bị hoãn cho đến đầu thập niên 1870. Năm 1875, Laboulaye đề nghị rằng Pháp sẽ tài trợ việc đúc tượng còn Mỹ sẽ xây phần bệ và tìm vị trí đặt tượng. Bartholdi hoàn thành phần đầu tượng và cánh tay cầm đuốc trước khi bức tượng được thiết kế toàn bộ. Các bộ phận của tượng được trưng bày triển lãm cho công chúng xem trong nhiều đợt triển lãm quốc tế. Riêng cánh tay phải cầm ngọn đuốc được trưng bày tại Công viên Quảng trường Madison của Thành phố New York từ năm 1876 đến năm 1882. Công việc xúc tiến gây quỹ gặp nhiều khó khăn, đặc biệt về phía người Mỹ. Năm 1885 công việc xây dựng bệ tượng bị đe dọa đình chỉ vì thiếu ngân sách. Joseph Pulitzer, chủ bút của nhật báo New York World, phải khởi động cuộc vận động quyên góp để hoàn thành dự án. Chiến dịch vận động của ông đã thu hút trên 120.000 người ủng hộ. Trong số người góp tiền, đa số góp dưới một đô la mỗi người.
Bức tượng được xây dựng tại Pháp, xếp trong các thùng lớn và vận chuyển bằng tàu biển, rồi sau đó được ráp vào bệ tượng nằm trên hòn đảo vốn xưa kia có tên là Đảo Bedloe (nay là Đảo Liberty). Để đánh dấu việc hoàn thành bức tượng, một cuộc diễn hành lớn diễn ra tại Thành phố New York. Đó cũng là lần đầu tiên công chúng chứng kiến hoa giấy tung xuống đường phố như tuyết rơi. Buổi lễ khánh thành do Tổng thống Grover Cleveland làm chủ tọa.
Tượng Nữ thần Tự do được công nhận là Tượng đài Quốc gia và ghi trong Sổ bộ Địa danh Lịch sử Quốc gia Hoa Kỳ là Tượng Nữ thần Tự do, Đảo Ellis và Đảo Liberty, lúc đầu do Ban đặc trách Hải đăng Hoa Kỳ quản lý cho đến năm 1901 và rồi sau đó là Bộ Chiến tranh Hoa Kỳ; kể từ năm 1933 thì do Cục Công viên Quốc gia Hoa Kỳ quản lý.
Bức tượng phải đóng cửa để tu sửa lớn vào năm 1938. Vào đầu thập niên 1980, vì có dấu hiệu hư hại, tượng lại trải qua một đợt đại trùng tu nữa. Trong thời gian tu sửa từ năm 1984 đến 1986, ngọn đuốc và phần lớn cấu trúc bên trong cũng được thay thế. Sau vụ tấn công ngày 11 tháng 9 năm 2001, Tượng Nữ thần Tự do bị đóng cửa vì lý do an ninh; bệ tượng mở cửa lại vào năm 2004 và toàn phần tượng lại đón khách vào xem kể từ năm 2009 nhưng với số lượng hạn chế được phép đi lên đến phần mũ miện. Nhà chức trách dự trù đóng cửa khoảng một năm, bắt đầu từ cuối năm 2011 để trang bị thêm một cầu thang phụ. Lối vào ban công bao quanh ngọn đuốc bị ngăn lại vì lý do an toàn kể từ năm 1916.
Nguồn gốc[sửa | sửa mã nguồn]
Dự án Tượng Nữ thần Tự do là do chính trị gia kiêm giáo sư luật học người Pháp, Édouard René de Laboulaye gợi ý vào giữa năm 1865. Trong một buổi nói chuyện sau giờ ăn tối ở tư gia gần Versailles, Laboulaye, một người nhất mực ủng hộ phe liên bang trong Nội chiến Hoa Kỳ, đã phát biểu rằng “nếu một tượng đài cần được dựng lên tại Hoa Kỳ để làm đài kỷ niệm đánh dấu nền độc lập của họ, tôi thiết nghĩ lẽ tự nhiên duy nhất là nếu nó được xây dựng bằng sự hợp lực – một việc làm chung của cả hai quốc gia chúng ta.”[6]
Lời phát biểu của Laboulaye không có dụng ý khởi xướng dự án nhưng đã gây nguồn cảm hứng cho một điêu khắc gia trẻ, Frédéric Bartholdi, người có mặt trong buổi ăn tối hôm đó.[6] Vì chế độ độc tài chuyên chế của Napoleon III lúc bấy giờ, Bartholdi không thể thực hiện ý tưởng đó ngoài việc bàn luận với Laboulaye. Trái lại, Bartholdi tiếp xúc với Ismail Pasha và Khedive (quốc vương) của Ai Cập để đệ trình dự án xây một ngọn hải đăng khổng lồ có hình dạng một nữ nông dân cổ Ai Cập, vận áo choàng và tay cầm một ngọn đuốc đưa lên cao. Tượng sẽ đặt ở Cảng Said ngay lối vào phía Bắc Kênh đào Suez. Hình vẽ phác thảo và hình mẫu được thực hiện như dự định, nhưng ngọn hải đăng này không được thực hiện.
Trong lịch sử thì trước kia có một bức tượng cổ điển dựng lên bên bờ Kênh đào Suez; đó là Tượng thần Mặt Trời ở Rhodes, một pho tượng đồng tạc hình thần mặt trời Hy Lạp, Helios. Bức tượng này tương truyền cao trên 30 mét (100 ft), dáng đứng ngay lối vào cửa biển, tay cầm một ngọn đèn để hướng dẫn tàu thuyền.[7]
Chiến tranh Pháp-Phổ sau đó tiếp tục trì hoãn dự án xây bức tượng cho nước Mỹ. Bartholdi phải nhập ngũ, phục vụ với cấp bậc thiếu tá địa phương quân.[8] Trong cuộc chiến tranh này, Hoàng đế Napoleon III bị bắt và truất ngôi. Tỉnh Alsace, quê hương của Bartholdi bị nhượng cho Phổ còn ở Pháp, một nền cộng hòa mới, cấp tiến hơn hình thành.[6]
Từ lâu Bartholdi từng ấp ủ ý định viếng thăm Hoa Kỳ. Sau khi bàn bạc với Laboulaye, ông cho là thời điểm đã đến nên hỏi ý chính giới Mỹ.[9] Tháng 6 năm 1871, Bartholdi vượt Đại Tây Dương với lá thư giới thiệu do Laboulaye ký.[10] Khi đến Thành phố New York, Bartholdi chọn đảo Bedloe làm nơi đặt tượng vì nhận thấy đây là địa điểm lý tưởng khi tàu thuyền ra vào hải cảng New York đều sẽ đi ngang qua hòn đảo này. Ông càng hứng khởi khi biết rằng hòn đảo này thuộc chính phủ liên bang Hoa Kỳ vì trước kia Nghị viện Tiểu bang New York đã nhượng đảo cho chính phủ Hoa Kỳ từ năm 1800 để phòng thủ bến cảng. Bartholdi kết luận trong lá thư gởi cho Laboulaye, “đất này là đất chung của tất cả các tiểu bang.”[11] Ngoài các cuộc gặp mặt với nhiều thân hào New York, Bartholdi còn đến thăm Tổng thống Ulysses Simpson Grant nhưng Grant cho rằng trưng dụng đảo Bedloe làm nơi dựng tượng là chuyện rất khó.[12]
Bartholdi đi khắp từ đông sang tây Hoa Kỳ hai lần bằng xe lửa, gặp mặt nhiều người Mỹ ủng hộ dự án.[10] Tuy nhiên, Bartholdi cho rằng công luận ở cả Pháp lẫn Mỹ vẫn chưa đón nhận dự án một cách nồng nhiệt bèn cùng Laboulaye hoãn chờ một thời gian, đợi ngày mở cuộc vận động công chúng.[13]
Bartholdi làm mô hình đầu tiên theo phác thảo của năm 1870.[14] Theo người con của họa sĩ Mỹ John La Farge (bạn với Bartholdi) thì nhà điêu khắc Bartholdi cho ra đời phác họa đầu tiên nhân chuyến viếng thăm phòng tranh của La Farge ở Rhode Island, Hoa Kỳ. Bartholdi tiếp tục phát triển phác thảo này sau khi quay về Pháp.[14] Khi về Pháp ông thực hiện một số tác phẩm điêu khắc làm khơi dậy lòng yêu nước của người Pháp dù bại trận sau chiến tranh Pháp-Phổ. Một trong số những bức tượng của thời kỳ đó là Sư tử Belfort, một tác phẩm điêu khắc tạc bằng sa thạch đặt ở chân pháo đài Belfort. Nơi này trong cuộc chiến đã cầm cự suốt hơn ba tháng cuộc vây hãm của quân Phổ. Con sư tử bất khuất này có chiều dài 22 mét (73 ft) và cao hơn 10 mét, biểu hiện thật hùng hồn đường nét lãng mạn mà sau này Bartholdi cũng đã lồng vào Tượng Nữ thần Tự do.[15]
Thiết kế, kiểu mẫu và biểu tượng[sửa | sửa mã nguồn]
Bartholdi và Laboulaye cùng nhau cân nhắc, tìm cách diễn tả ý niệm lý tưởng tự do của Mỹ.[16] Họ có hai mô típ để dùng. Từ thuở khai quốc, hai nhân vật phụ nữ thường dùng làm biểu tượng văn hóa của đất nước Hoa Kỳ[17] là Columbia và Libertas. Columbia được xem như hiện thân của Hoa Kỳ cũng giống như Britannia là biểu tượng của Vương quốc Anh và Marianne đại diện cho nước Pháp. Trước đó công chúa da đỏ đã được dùng là biểu tượng của Mỹ nhưng vì công luận cho đó hàm ý mọi rợ, kém văn minh, thật không xứng đáng với nước Mỹ nên Columbia đã thay thế công chúa da đỏ.[17] Còn Libertas, vị nữ thần tự do được thờ phụng rộng rãi vào thời cổ đại La Mã, nhất là trong giới nô lệ được phóng thích thì hình tượng này đã được dùng trên nhiều đồng tiền kim loại của Mỹ vào thời đó.[16] Đồng thời Libertas cũng phổ biến trong mỹ thuật công cộng và văn hóa bình dân. Tiêu biểu là Tượng Tự do (1863) của Thomas Crawford nằm trên mái vòm của Tòa Quốc hội Hoa Kỳ.[16] Hình tượng Nữ thần Tự do cũng có mặt trên Quốc ấn của Pháp.[16]
Mỹ thuật thế kỷ XVIII và thế kỷ XIX thường dùng Nữ thần Tự do là biểu tượng lý tưởng công chính của nền cộng hòa.[16] Tuy nhiên Bartholdi và Laboulaye không muốn dùng hình nữ thần tự do để đề cao tinh thần cách mạng như trong bức tranh nổi tiếng Nữ thần Tự do dẫn dắt Nhân dân (tiếng Pháp: La Liberté guidant le peuple) (1830) của họa sĩ Eugène Delacroix. Bức tranh này kỷ niệm cuộc cách mạng Pháp năm 1830 với Nữ thần Tự một tay phất cờ, tay kia cầm súng hô hào toán người vũ trang tiến lên, đạp lên cả xác người đã gục.[17] Laboulaye không có cảm tình với phe cách mạng nên hình ảnh Bartholdi chọn làm mẫu là thần tự do vận áo choàng dài.[17] Thay vì đặt bạo động là trọng tâm như tác phẩm của Delacroix, Bartholdi muốn tạo cho tượng vẻ thanh thản, tay trương ngọn đuốc tượng trưng cho tiến bộ.[18]
Về phần pho tượng của Crawford trên mái vòm của Tòa Quốc hội Hoa Kỳ thì tượng được thiết kế vào đầu thập niên 1850. Ban đầu, theo dự định thì đầu tượng đội mũ hình nấm (pileus), một kiểu mũ của người nô lệ sau khi phóng thích có từ thời cổ La Mã. Tuy nhiên Bộ trưởng Chiến tranh Hoa Kỳ là Jefferson Davis, vốn là người miền Nam (sau làm tổng thống của Liên minh miền Nam Hoa Kỳ) thì ngần ngại cho rằng mũ hình nấm là biểu tượng của chủ nghĩa bãi nô nên không chấp thuận. Davis mới ra lệnh thay thế mũ hình nấm bằng mũ giáp (helmet).[19]
Tranh của Delacroix thì vẽ thần Tự do đội mũ hình nấm,[17] và Bartholdi có ý định dùng cùng một kiểu mũ nhưng sau chọn kiểu mũ miện (diadem hay như vương miện crown) cho pho tượng.[20] Kiểu mũ miện tránh sự ngộ nhận thần Tự do với Marianne, biểu tượng nước Pháp vì Marianne luôn mũ hình nấm.[21]
Mũ miện của Bartholdi có bảy tia như vầng hào quang[22] mặt Trời, tương ứng với bảy đại dương, và bảy đại lục địa.[23] Ngoài ra tia sáng của mũ miện cùng ngọn đuốc thể hiện ánh sáng của Tự do rạng soi khắp thế giới.[18]
Tất cả những mẫu hình đầu tiên của Bartholdi đều có chung một nét: một người phụ nữ theo thể tân cổ điển tượng trưng cho tự do. Thân tượng khoác áo choàng dài (kiểu áo thường được dùng để cho các nữ thần La Mã); tay tượng cầm ngọn đuốc giương cao. Khuôn mặt tượng tạc theo chân dung của Charlotte Beysser Bartholdi, mẹ của chính điêu khắc gia.[24] Ông thiết kế tượng với bố cục khỏe khoắn, không quá rườm rà để hòa vào biển trời bao la của hải cảng New York. Khách trên thuyền vào cửa bể có thể ngắm nhìn pho tượng từng khía cạnh một khi thuyền chậm tiến vào Manhattan. Tượng mang đậm nét cổ điển, điêu khắc gọn ghẽ, giản lược để tăng phần quy mô và vẻ uy nghi của toàn bố cục.[18] Bartholdi tự thuật như sau:
Vỏ ngoài của tượng nên khái quát và đơn giản; thiết kế thì cần xác định rõ ràng và đậm nét, nhấn mạnh ở vài trọng điểm. Tránh khuếch đại hay lặp lại những chi tiết thêm chi ly. Nếu phóng đại đường nét để dễ thấy hơn hay tăng cường những tiểu tiết thì ắt làm hỏng tỷ lệ toàn tác phẩm. Cuối cùng, mẫu hình như trong thiết kế cần có đặc tính tổng thể ví như ta phác thảo thật nhanh. Điều cần thiết là nét đặc trưng phải do chủ ý và nghiên cứu; nghệ nhân khi tập trung kiến thức sẽ tìm thấy hình thể và đường nét trong cái thật là đơn giản.[25]
Ngoài việc thay đổi kiểu mũ trên đầu tượng, bản mẫu cũng thay đổi những chi tiết khác trong lúc dự án đang tiến hành. Bartholdi định thêm sợi dây xích đứt trong tay Nữ thần Tự do nhưng sau đó lại thôi vì cho rằng hình ảnh đó chỉ gây chia rẽ giữa hai miền Nam Bắc Hoa Kỳ khi vừa mới xong chiến cuộc. Thay vì cầm xích, ông cho tượng đứng giẫm lên trên một đoạn xích gãy, một phần có gấu áo che khuất nên khó thấy từ chân bệ tượng nhìn lên.[20] Ban đầu Bartholdi còn phân vân không biết tay trái của Nữ thần sẽ cầm gì; sau ông mới quyết định dùng tấm tabula ansata, một mảnh đá phiến như dạng đá đỉnh vòm (keystone),[26] tượng trưng cho ý tưởng luật pháp.[27] Một mặt Bartholdi rất khâm phục Hiến pháp Hoa Kỳ nhưng ông chọn khắc dòng chữ “JULY IV MDCCLXXVI” trên tấm tabula ansata, nối liền ngày Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ với ý niệm tự do.[26]
Sau khi tham khảo xưởng đúc kim loại mỹ thuật Gaget, Gauthier & Co., Bartholdi kết luận rằng vỏ tượng tốt nhất nên làm bằng những tấm đồng được nện thành hình như ý muốn qua phương pháp “repoussé”. Theo cách tạo hình này thì tấm kim loại mỏng được trang trí hay tạo hình bằng cách nện uốn bên mặt trái.[28] Lợi điểm của repoussé là toàn bức tượng khá nhẹ vì lớp vỏ đồng chỉ dày khoảng 0,094 inch (2,4 mm). Ông ấn định chiều cao của pho tượng là 151 ft (46 mét), tức là cao gấp đôi tượng Colosso di San Carlo Borromeo của Ý và tượng Arminius của Đức. Hai tác phẩm đó cũng làm theo phương pháp repoussé.[29] Với dự án này, Bartholdi đã lôi cuốn được người thầy cũ là kiến trúc sư Eugène Viollet-le-Duc cùng hợp tác. Viollet-le-Duc đóng góp trong việc xây lõi gạch bên trong tượng để đính vỏ đồng ra bên ngoài.[30]
Vận động & khởi công[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 1875, trong khi tình hình chính trị Pháp dần ổn định và kinh tế cũng hồi phục sau cuộc chiến tranh với Phổ thì dân chúng cũng náo nức mong đợi Hội chợ Thế giới năm 1876 sắp khai trương tại Philadelphia, Hoa Kỳ. Nhân cơ hội này Laboulaye mới vận động tìm hậu thuẫn để thực hiện dự án.[31] Tháng 9 năm 1875, ông chính thức thông báo dự án và lập liên hội Mỹ-Pháp với vai trò gây quỹ cho kế hoạch Nữ thần Tự đo Soi sáng Thế giới.[32] Pháp nhận tài trợ việc đúc tượng còn Mỹ thì sẽ lãnh phần trang trải khoản phí xây bệ tượng.[33] Thông báo dự án của Laboulaye gây nhiều phấn khởi ở Pháp cho dù công luận ở Pháp vẫn còn có người oán giận Hoa Kỳ đã không hỗ trợ Pháp trong cuộc chiến với Phổ vừa qua.[32] Phe bảo hoàng ở Pháp thì phản đối bức tượng chỉ vì Laboulaye là người khởi xướng mà Laboulaye thì thuộc phe cấp tiến đối lập. Dù vậy Laboulaye lại đắc cử là một trong 75 nghị sĩ với nhiệm kỳ trọn đời[33] (tiếng Pháp: sénateur inamovible, nghị sĩ bất khả phế) nên tiếng tăm ông càng nổi. Laboulaye liền ra sức vận động chính giới Pháp cùng thân hào nhân sĩ bằng buổi trình diễn đặc biệt tại nhà hát nhạc kịch Paris. Vở kịch ngày 25 tháng 3 năm 1876 cũng là buổi ra mắt nhạc kịch “cantata” mới được Charles Gounod hoàn tất với tựa là La Liberté éclairant le monde. Đó cũng chính là tên tiếng Pháp của bức tượng.[32]
Tuy ban đầu họ tập trung vận động giới thượng lưu nhưng sau liên hội Mỹ-Pháp đã thành công huy động được mọi tầng lớp xã hội: thường dân và cả học sinh đều tham gia. Có 181 xã trải rộng khắp nước Pháp cũng góp tiền. Hưởng ứng lời kêu gọi nồng nhiệt là thân hữu của Laboulaye trong chính giới Pháp cùng hậu duệ quân nhân Pháp từng tham chiến trong cuộc Chiến tranh Cách mạng Mỹ. Ngoài ra còn có những thành phần tuy góp tiền nhưng có dụng ý muốn mua chuộc Hoa Kỳ để hậu thuẫn Pháp thực hiện kênh đào Panama. Công ty Japy Frères, chuyên buôn đồng hiến tặng toàn lượng đồng cần thiết để xây tượng, trị giá 64.000 franc (khoảng 16.000 đô la đương thời, tương đương với 323.000 đô la ngày nay).[34][35] Có người cho rằng lượng đồng này xuất xứ từ Visnes, Na Uy,[36] nhưng đến nay vẫn chưa rõ hư thực.[37]
Dù kế hoạch xây dựng tượng chưa được hoàn toàn đúc kết, Bartholdi liền khởi công, bắt đầu với cánh tay phải cầm ngọn đuốc và phần đầu tượng. Công việc tiến hành ở xưởng đúc Gaget, Gauthier & Co.[38] Tháng 5 năm 1876, nhân danh là một thành viên trong phái đoàn Pháp tham dự Hội chợ Thế giới, Bartholdi vượt Đại Tây Dương sang Hoa Kỳ.[39] Hội chợ ở Philadelpha năm đó cũng là năm kỷ niệm 100 năm nền độc lập Hoa Kỳ nên Bartholdi cũng thu xếp để triển lãm bức họa khổng lồ ở New York hầu công chúng hình dung được pho tượng vĩ đại ông muón thực hiện.[40] Nếu đúng theo kế hoạch thì cánh tay cầm đuốc của pho tượng đồng cũng sẽ ra mắt dân chúng Mỹ khi Hội chợ khai mạc nhưng chuyến tàu hàng đến trễ nên rốt cuộc khi tàu cập bến Philadelphia vào tháng 8 thì đã trễ không kịp ghi danh. Vì thế mà danh mục triển lãm không ghi tên tác phẩm của Bartholdi khiến có nơi gọi lầm nó là “Cánh tay khổng lồ” hay “Ngọn đèn điện của Bartholdi”. Khu trưng bày cũng có những tác phẩm quy mô khác, thu hút khách đến xem. Ngoài cánh tay đồng, Bartholdi cũng góp một đài phun nước rất lớn do ông thiết kế.[41] Cánh tay được nhiều người chú ý, nhất là vào những ngày cuối cuộc triển lãm; khách được leo lên tận ban công của ngọn đuốc để ngắm nhìn toàn cảnh khu triển lãm.[42] Sau khi bế mạc, tay tượng chuyển về New York, dựng ở Công viên Quảng trường Madison vài năm cho công chúng đến xem trước chuyển về Pháp “đoàn tụ” với thân tượng.[42]
Trong chuyến đi lần thứ hai này đến Hoa Kỳ, Bartholdi đi diễn thuyết nhiều nơi, nói chuyện về dự án lớn của ông và kêu gọi bên phía Mỹ hãy mau lập ủy ban cùng hợp tác với liên hội Mỹ-Pháp để xây tượng.[43] Lần lượt các ủy ban địa phương ra đời tại New York, Boston và Philadelphia, phụ trách việc quyên góp để tài trợ phần xây bệ.[44] Riêng ủy ban New York đảm nhiệm phần lớn việc vận động tại Hoa Kỳ nên sau mang danh là “Ủy ban Hoa Kỳ”.[45] Một trong những ủy viên ở New York lúc bấy giờ là Theodore Roosevelt, một thanh niên mới 19 tuổi. Nhân vật này sau đắc cử thống đốc tiểu bang New York rồi lên làm tổng thống Hoa Kỳ.[43] Ngày 3 tháng 3 năm 1877, vào ngày cuối cùng của nhiệm kỳ, Tổng thống Grant ký một nghị quyết chính thức nhận bức tượng là quà tặng của Pháp. Tổng thống Rutherford Birchard Hayes, người kế nhiệm ngày hôm sau, đã phê duyệt và chọn lấy đảo Bedloe y như Bartholdi đề nghị trước kia.[46]
Xây tượng tại Pháp[sửa | sửa mã nguồn]
Tượng Nữ Thần Tự Do ở New York
Tượng Nữ Thần Tự Do (Statue of Liberty) nằm trên đảo nhỏ ở phía Tây Nam thành phố, ngay cửa sông Hudson đi vào hải cảng New York. Tượng bằng đồng mô tả một người đàn bà mặc chiếc áo thời La Mã, tay phải cầm ngọn đuốc giơ cao, tay trái ôm một bảng khắc, đầu đội vương miện. Tượng được khánh thành ngày 28 tháng 10, 1886 do người Pháp trao tặng nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày nước Mỹ ký kết bảng Tuyên Bố Ðộc Lập khỏi vương quốc Anh. Tượng Nữ Thần Tự Do to lớn đứng ở hải cảng New York để chào đón những di dân đi bằng tàu thuyền tới nước Mỹ, suốt hơn 124 năm qua từng là hình ảnh biểu tượng cho Hiệp Chúng Quốc Hoa Kỳ, một quốc gia có nền dân chủ dựa trên hiến pháp cũng là một trong những nước giàu mạnh nhất trên giới.
Từ khu Phố Tàu New York chúng tôi lái xe về hướng Nam trên đường Broadway, đến công viên Battery ở cuối đảo Manhattan sẽ gặp bến phà South Ferry để sang viếng tượng Nữ Thần Tự Do nằm ngoài đảo cách bờ chừng 2 km. Ở bến phà rất khó tìm chỗ đậu xe, thường là của tư nhân với giá khá cao nên tốt nhất đến đây bằng xe điện ngầm Subway và xuống ở trạm ga South Ferry. Từ phía bên thành phố New Jersey cũng có phà viếng tượng Nữ Thần Tự Do, bến phà ở công viên Liberty State Park nơi đây đậu xe dễ hơn. Du khách có thể đi từ bến phà New Jersey rồi khi trở về lên ở bến phà South Ferry và ngược lại. Ở bến phà có quày bán vé sang viếng tượng Nữ Thần Tự Do hoặc viếng thêm nhà Bảo Tàng Di Trú trên đảo Ellis nằm gần bờ, tuy nhiên muốn viếng cả hai nơi phải đi trước 2 giờ chiều mới có đủ thời giờ thăm cả hai đảo.
Tuy vé lên tượng Nữ Thần Tự Do được bán tại bến phà nhưng nếu muốn trèo lên vương miện, vì giới hạn số người lên đó nên thường hết vé. Do đó tốt nhất nên đặt mua trước trên Internet hay gọi điện thoại. Viếng tượng Nữ Thần Tự Do có hai loại vé: loại Crown Ticket là vé thăm cả 3 nơi là nhà Bảo Tàng dưới chân tượng, hành lang ngắm cảnh phía trên nóc của tòa nhà dùng làm bệ chân tượng và leo thang trôn ốc lên tới vương miện trên đầu tượng. Giá khá rẻ chỉ có 15 USD cho người lớn và trẻ em 12 tuổi trở lên, cao niên trên 62 là 13 USD và trẻ con từ 4 đến 12 tuổi là 8 USD. Loại vé không lên vương miện nghĩa là chỉ viếng Bảo Tàng và hành lang ngắm cảnh ngay phía dưới chân tượng thì giảm 3 USD cho mỗi loại vé. Còn vé xuống phà phải mua riêng cũng bằng giá vé viếng tượng Nữ Thần Tự Do mà không lên vương miện. Nếu chỉ mua vé phà không thôi thì chỉ dạo chơi công viên trên đảo Tự Do mà không vào nhà Bảo Tàng cũng như khỏi qua thủ tục khám xét về an ninh vì đề phòng khủng bố phá hoại tượng sau biến cố 11 tháng 9, 2001.
Chúng tôi đã mua vé trước trên Internet qua Website www.statueoflibertytickets.com trước vài ngày nên khi tới bến phà chỉ chờ phà sang đảo Tự Do (Liberty Island) cách bờ khoảng 2 km nên phà chạy 20 phút là tới. Phải sẵn sàng máy ảnh vì trên phà chụp những cao ốc khu Manhattan soi bóng trên mặt biển rất đẹp và tượng Nữ Thần Tự Do ngạo nghễ giữa biển trời bao la. Ðến đảo có tượng Nữ Thần Tự Do phải “check in” ở Information Center qua thủ tục khám xét rồi vào bên trong tòa nhà dùng làm bệ chân tượng nay làm nhà Bảo Tàng Tượng Nữ Thần Tự Do và bán quà kỷ niệm. Ðể lên nóc hành lang ngắm cảnh du khách phải dùng thang bộ. Trước kia có thang máy nhưng hiện nay đang đóng vì an ninh hay tu bổ gì đó? Tới nóc tòa nhà là hành lang ngắm cảnh nằm ngay dưới chân tượng, ở đây chụp ảnh, đi một vòng ngắm cảnh, nghỉ mệt sau đó tiếp tục vào bên trong để leo cầu thang bên trong bức tượng để lên chiếc vương miện trên đầu tượng.
Ðường lên vương miện
Ðường lên vương miện cũng khó khăn nhọc nhằn như trèo lên Vạn Lý Trường Thành, tuy không xa và mệt như trèo Vạn Lý Trường Thành nhưng ở đây lại nóng và ngộp! Nếu không đi thì không biết, nên khi tới New York là phải thăm tượng Nữ Thần Tự Do mà đến tượng rồi thì phải lên vương miện. Vương miện đã đóng cửa từ ngày khủng bố 11 tháng 9, 2001 mới mở lại nhân ngày Quốc Khánh 2009 vừa qua. Phải trèo 146 bậc thang trôn ốc bằng sắt mà chiều ngang rất hẹp chỉ vừa một người đi, tôi trèo hơi chậm nhưng những người phía dưới cũng kiên nhẫn chờ và bước chậm theo sau. Mỗi giờ chỉ cho vào 3 toán và mỗi toán khi lên tới phần đầu tượng bên trong vương miện chỉ cho vào mỗi lần 10 người. Ði bên trong tượng chỉ nhìn thấy chằng chịt những khung sắt có phần ghê rợn nhất là nóng bức vì không khí thường cao hơn bên ngoài khoảng 15 đến 20 độ F. Phía trong vương miện nhìn ra ngoài bằng 25 cửa sổ nhỏ, khung cửa lớn nhất cao khoảng 18” (46cm) nên tầm nhìn cũng giới hạn chỉ thấy một phần trời đất bên ngoài. Hôm nay có gió nên phần đầu tượng đong đưa tới lui, tuy được cho biết là an toàn nhưng cũng có cảm giác rờn rợn. Theo tài liệu khi xây tượng người ta để một độ hở cho đầu tượng di chuyển tới lui trong khoảng cách 3 inches (76mm) trong trường hợp sức gió lên đến 50 miles/giờ (80km/giờ) và ở phần cây đuốc cao hơn người ta để độ hở là 5 inches (130mm). Thà cho xê dịch còn hơn làm khít khao sẽ bị gãy đổ khi bị bão tố. Thời tiết xấu hay an ninh đe dọa, tượng được đóng cửa và hoàn lại tiền vé còn không thì dời lại ngày khác.
Kiến trúc tượng
Tượng Nữ Thần Tự Do lớp bên ngoài làm bằng đồng nguyên chất khi mới có màu đỏ nhưng nay màu xanh xám là vì phản ứng hóa học giống như rỉ sét do tiếp xúc với muối biển và những chất khác trong không khí. Lớp vỏ đồng bên ngoài được treo và nâng đỡ bằng hệ thống giàn giá bằng sắt bên trong thân tượng. Tượng diễn tả một người đàn bà vận chiếc áo choàng thời La Mã gọi là “stola”, đầu đội chiếc vương miện có 7 mũi nhọn tượng trưng cho tia nắng của vầng thái dương, chân tượng mang dép xăng đan đạp trên sợi dây xích đứt đoạn. Cánh tay mặt cầm ngọn đuốc đưa thẳng lên cao, riêng ánh lửa hiện nay được mạ vàng sáng loáng và tay trái ôm một tấm bảng khắc ngày 4 tháng 7 năm 1776 bằng số La Mã (VII IV MDCCLXXVI) là ngày Hoa Kỳ tuyên bố độc lập. Tượng cao 151 ft (46m) được đặt trên một bệ (pedestal) bằng đá hình chữ nhật phía dưới là phần nền móng hình ngôi sao 11 góc khiến tượng có tổng chiều cao là 305 ft (93m).
Lịch sử bức tượng
Một nhóm chính trị gia Pháp muốn có một món quà trao tặng nước Mỹ nhân dịp đánh dấu 100 năm ngày độc lập của Hoa Kỳ nên giao cho nhà điêu khắc Frédéric Bartholdi sứ mạng thiết kế một bức tượng nào đó và phải hoàn tất trước năm 1876. Bức tượng ông Bartholdi đề xướng có tên Nữ Thần Tự Do gây nhiều dư luận trong chính trường Pháp vì thời ấy tuy với chính thể dân chủ Ðệ Tam Cộng Hòa nhưng một số chính trị gia trong chính quyền Pháp muốn trở lại chế độ quân chủ có vua chúa hay ít ra cũng tự do dân chủ một nửa như dưới thời Hoàng Ðế Napoléon.
Tượng nhỏ dùng làm mẫu bằng đất nung được đắp năm 1870 (hiện được trưng bày trong Bảo Tàng Nghệ Thuật Lyon) và tượng đúc bằng đồng tỉ lệ nhỏ do nhóm Mỹ kiều ở Paris trao tặng thành phố Paris ngày 13 tháng 5, 1885 hiện còn lưu giữ ở Ile des Cygnes bên Pháp. Ðiêu khắc gia Bartholdi đặc trách xây tượng khi sang Ai Cập thấy kinh đào Suez mới xây có hải đăng to lớn ở cửa biển nên ông nảy sinh ý tưởng phải xây tượng Nữ Thần Tự Do thật to lớn vĩ đại và đặt ngọn hải đăng trên đó. Về Pháp ông đề nghị người Mỹ xây chân tượng còn Pháp sẽ trách nhiệm đúc tượng thật lớn và ráp ở Mỹ. Nhóm làm tượng ở Pháp ráo riết chương trình gây quỹ với những buổi hòa nhạc do nhạc trưởng Charles Gounod dàn dựng ở hí viện Paris Opera với đề tài “Tự Do Thắp Sáng Thế Giới” cũng như tổ chức xổ số và gây quỹ được khoảng $250,000. Ở Mỹ cũng có chương trình gây quỹ tương tự để kiếm tiền xây chân tượng.
Ông Bartholdi phải tìm kỹ sư về cấu trúc vì tượng đồng quá lớn phải làm giàn giá vững chắc bên trong nhất là đặt ở cửa biển thường bão tố và ông giao cho Gustave Eiffel (người thiết kế tháp Eiffel) có nhiệm vụ điều nghiên làm cây cột sắt chống đỡ với những sườn sắt để dựng được cái vỏ tượng đồng đứng lên vững vàng. Ông Eiffel được phụ tá trợ giúp chi tiết là kỹ sư về cấu trúc Maurice Koechlin. Ông Bartholdi muốn tượng hoàn tất và giao cho Hoa Kỳ đúng ngày 4 tháng 7 năm 1876 nhưng không kịp vì những trở ngại bất ngờ, lúc đó chỉ cánh tay phải cầm cây đuốc đã xong. Cánh tay ấy được vội chở sang Mỹ và trưng bày trong Hội Chợ Kỷ Niệm 100 Năm Ðộc Lập mở tại Philadelphia, khách viếng phải trả 50 xu để leo cầu thang lên ngọn đuốc. Số tiền được bổ sung vào ngân khoản xây tòa bệ chân tượng. Ở Paris nhân Hội Chợ Paris năm 1878 phần đầu bức tượng được trưng bày trong công viên Trocadéro Palace cũng như những phần khác của bức tượng được đưa ra cho công chúng xem ở Công Trường Chiến Thắng gần Khải Hoàn Môn.
Bên Mỹ đảo nhỏ tên Bedloe trước kia có đồn lính Fort Wood hình ngôi sao nằm gần hải cảng New York được Hạ Viện chấp thuận bằng đạo luật ngày 3 tháng 3, 1877 là nơi đặt tượng Nữ Thần Tự Do theo ý kiến của ông Bartholdi và ngày 18 tháng 2, 1879 giấy chứng nhận chủ quyền thiết kế (Design Patent) bức tượng được cấp cho ông Bartholdi mô tả rõ ràng về bức tượng cũng như họa đồ. Bên Pháp việc gây quỹ đã hoàn tất vào tháng 7, 1882 nhưng bên Mỹ vẫn còn thiếu tiền để xây chân tượng do kiến trúc sư Richard Morris Hunt phụ trách nên việc xây phải ngưng lại. Chủ báo “The World” là ông Josepth Pulitzer (sáng lập giải Pulitzer) dùng tờ báo của mình đứng ra hô hào chỉ trích những nhà tài phiệt không đóng góp cho bức tượng, nhờ vậy tài chánh cũng có thêm và công việc được tiếp tục vào tháng 5, 1885.
Bức tượng được đưa tới hải cảng New York vào ngày 17 tháng 6, 1885 bằng chiến hạm Pháp tên “ Isère” chạy bằng hơi nước do thuyền trưởng Lespinasse De Saune chỉ huy. Ðể chuyên chở không cồng kềnh, tượng được tháo ra làm 350 mảnh nhỏ xếp trong 214 thùng gỗ. Hoa tiêu hải cảng là Joseph Henderson hướng dẫn chiến thuyền “Isère” vào vịnh New York và cặp bến an toàn vào đảo Bedloe. Ðảo này mãi tới năm 1956 mới chính thức đổi tên thành đảo Liberty (Tự Do) mặc dù người ta đã gọi tên đó từ đầu thế kỷ.
Vận động tài chánh xây chân tượng kết thúc ngày 11 tháng 8, 1885 và chân tượng hoàn tất ngày 22 tháng 8, 1886 sau khi 2 cặp gồm 8 đà sắt khổng lồ được chôn trong bê tông đưa thẳng lên nhằm nối kết giữa bệ chân tượng và sườn sắt của thân tượng. Những phần của bức tượng sau 11 tháng nằm trong thùng chứa chờ đợi chân tượng hoàn thành nay được mang ra đem ráp vào mất 4 tháng. Ngày 28 tháng 10, 1886 khăn che tượng Nữ Thần Tự Do được Tổng Thống Grover Cleveland vén ra trước hàng ngàn cử tọa, trước đây ông này khi còn là thống đốc tiểu bang New York đã từng… phủ quyết dự luật cấp $50,000 để xây chân tượng! Mười năm sau đó nước Mỹ đã tặng lại cho Pháp 10 triệu đồng trong các chương trình từ thiện.
Tượng Nữ Thần Tự Do có nhiệm vụ như ngọn hải đăng hướng dẫn tàu bè từ ngoài khơi đi vào cảng New York từ năm 1886 đến 1902 và đặt dưới quyền quản lý của Hội Ðồng Hải Ðăng Hoa Kỳ. Ðây là ngọn hải đăng của Mỹ đầu tiên dùng đèn chiếu sáng chạy bằng điện có thể thấy từ ngoài khơi cách xa 24 miles (39km). Ngọn đèn hải đăng ban đêm quyến rũ hàng trăm chim biển bu vào và nằm chết dưới bệ tròn quanh ngọn đèn. Mỗi ngày người quản đăng giữ ngọn đèn phải ra dọn dẹp. Trong thời Ðại Chiến Thứ Nhất, năm 1916 vụ nổ kho thuốc súng do đặc công Ðức Quốc Xã phá hoại làm hư hại tượng Nữ Thần Tự Do, mức thiệt hại tính theo thời giá hiện nay là 2 triệu đồng và người ta thay ngọn đèn bằng lồng đèn hình ngọn lửa với kính cửa sổ nhà thờ màu vàng. Năm 1986 thay lồng đèn bằng ngọn đuốc có những ánh lửa là những miếng kim loại dát vàng được chiếu sáng bằng những ngọn đèn spotlights từ phía dưới rọi lên. Sau biến cố 9-11 đảo Liberty đóng cửa và mở lại vào tháng 12, 2001 và tượng được mở trở lại cho du khách viếng ngày 3 tháng 8, 2004. Vương miện và thang trôn ốc bên trong được mở cho du khách lên viếng từ 4 tháng 7, 2009.
Tượng Nữ Thần Tự Do chân đạp xích xiềng nô lệ, tay cầm ngọn đuốc soi đường đứng ở cửa biển đi vào New York hơn trăm năm đã từng chào đón không biết bao nhiêu đoàn người tỵ nạn từ Âu Châu đi thuyền tới nước Mỹ sau một cuộc hải hành gian nan liều chết ra đi. Có thể nói gia đình tôi là một trong số người đó, ngày 30 tháng 3, 1979 từ trại tỵ nạn Thái Lan chúng tôi đã vào nước Mỹ qua cửa phi trường New York. Trên chính quê hương bị ngược đãi kỳ thị trong khi trên xứ người được ân cần chào đón và chúng tôi đã lập cuộc đời mới, đóng góp ít nhiều trên đất mới. Trở lại đây thăm Nữ Thần Tự Do để nói lời cám ơn, mong ánh đuốc Tự Do của Bà soi rọi khắp mọi miền trên thế giới, xua tan bóng tối bất công, áp bức để mọi người được tự do, hạnh phúc…
Trịnh Hảo Tâm
10 khách sạn tốt nhất gần Tượng Nữ thần Tự do ở Jersey City, Mỹ
Đang tìm kiếm khách sạn gần Tượng Nữ thần Tự do?
Nhập ngày tháng để chọn phòng từ 127 khách sạn và chỗ nghỉ khác

Hyatt House Jersey City
Khách sạn ở Jersey City
(cách 3,1 km từ Tượng Nữ thần Tự do)
Situated in Jersey City’s Exchange Place district, Hyatt House Jersey City is 180 metres from the PATH train station and 400 metres from the NY Waterway ferry, providing easy access to New York City.
9
Tuyệt hảo
2,602 đánh giá

The Wagner Hotel
Khách sạn ở Manhattan, New York
(cách 2,9 km từ Tượng Nữ thần