Có thể bạn quan tâm

Dịch cân kinh được cho là tuyệt diệu ở chỗ bao quát tất cả kinh lạc của con người, liên hệ với tinh thần ngũ tạng. Khắp mà không tan, đi mà không dứt, khí ở trong sinh, huyết ở ngoài thân.

Luyện được rồi thì tâm động là nội lực tự phát như nước thủy triều dâng, giống như bơi thuyền trên sóng dữ, đợt sóng dâng lên hạ xuống thì thuyền lúc cao lúc thấp, không cần dùng sức.

Đây là môn luyện tập nội công chí tôn vô thượng, bởi lẽ nội công đã luyện thành thì có thể tùy tâm mà phát động.

Địch yếu hay mạnh thì ta đều dễ dàng biến đổi để giành phần hơn như con thuyền trên nước, sóng dâng thì thuyền dâng theo.

Cố nhà văn Kim Dung mô tả rằng: “Với Dịch cân kinh, hàng trăm năm qua không phải bậc kì nhân thì không truyền thụ, mà dẫu kì nhân nhưng không gặp kì duyên thì cũng không truyền thụ.

Dù có là đệ tử xuất chúng của chính Thiếu Lâm mà không có phúc duyên thì cũng không thể truyền”.

Vì vậy, trong tác phẩm Thiên long bát bộ, Cưu Ma Trí do cưỡng cầu luyện dẫn đến tẩu hỏa nhập ma. Tuy nhiên, trong thế giới võ hiệp của mình cố nhà văn Kim Dung đã ưu ái cho Phương Chấn đại sư (hay Phương Chứng đại sư) trong bộ tiểu thuyết Tiếu ngạo giang hồ. Phương Chấn đại sư không chỉ luyện thành Dịch cân kinh mà còn luyện thành Thiên thủ Như Lai chưởng đến độ xuất thần nhập hóa.

Phương Chấn đại sư được cố nhà văn Kim Dung mô tả, là chưởng môn phái Thiếu Lâm, trụ trì Thiếu Lâm tự. Phương Chấn là một hòa thượng nhân từ, nhưng khác với tưởng tượng của Lệnh Hồ Xung cũng như đa số người, Phương Chấn đại sư phải là một cao tăng đắc đạo uy uy lẫm lẫm, nhưng thực tế thì Phương Chứng đại sư chỉ là “một vị lão tăng người thấp lùn nhỏ bé, với vẻ mặt sầu khổ không hiểu đã bao nhiêu tuổi”, ít ai ngờ rằng vị phương trượng Thiếu Lâm tiếng tăm lừng lẫy giang hồ lại trông bình thường như thế.

Nhưng đằng sau cái dáng vẻ bình thường đó lại là một con người đáng kính trọng. Ngay cả một kẻ kiêu ngạo như Nhậm Ngã Hành cũng phải khâm phục Phương Chấn đại sư.

Võ công vị đại sư này đã tới mức xuất thần nhập hóa, với nội công Dịch cân kinh vô địch cộng với Thiên thủ Như Lai chưởng, ông còn trên cơ cả Nhậm Ngã Hành. Nhưng cái để người ta phải khâm phục ông không phải là võ công mà là tài trí cùng với tấm lòng từ bi của một vị cao tăng đắc đạo.

Khi Lệnh Hồ Xung được Doanh Doanh cõng lên chùa Thiếu Lâm trong tình trạng suy kiệt sắp chết, và biết Nhạc Bất Quần đã đuổi chàng ra khỏi sư môn,

Phương Chấn đại sư không hề nghĩ tới cái mối thù cô vừa giết mấy đệ tử của bản tự, ông đã nhận lời cứu Lệnh Hồ Xung, với yêu cầu Doanh Doanh phải ở lại chùa Thiếu Lâm, Phương Chấn đại sư chỉ muốn tạm giam Doanh Doanh để giang hồ được bình yên, vì cô là thánh cô của ma giáo. Phương Chấn đại sư cũng nhận lời truyền thụ Dịch cân kinh cho Lệnh Hồ Xung với điều kiện chàng chịu gia nhập phái Thiếu Lâm, nhưng Lệnh Hồ Xung không đồng ý.

Đến khi quần hùng tụ tập tại tệ tự để đối phó ba người Nhậm Ngã Hành, Nhậm Doanh Doanh và Hướng Vấn Thiên, cán cân lực lượng nghiêng hẳn về bên phe chánh phái, thế nhưng Phương Chứng chỉ đưa ra yêu cầu hai bên tỷ thí võ công 3 hiệp, nếu chánh phái thắng thì tạm giam 3 vị đó 10 năm trên thiếu lâm để tạo phúc cho võ lâm đồng đạo, còn thua thì sẽ để 3 vị đó an toàn xuống núi.

Tuy nhiên, Phương Chấn đại sư đã để thua Nhậm Ngã Hành cũng chỉ vì tấm lòng từ bi của mình muốn cứu Dư Thương Hải mà trúng chưởng của họ Nhậm kia. Cũng chính Phương Chứng là người đã nhìn ra âm mưu thâm sâu của Nhạc Bất Quần cùng Tả Lãnh Thiền mà nói cho Lệnh Hồ Xung biết.

Khi Lệnh Hồ Xung lên chức vụ chưởng môn phái Hằng Sơn, ông đã cùng Xung Hư đạo trưởng phái Võ Đang hết lòng ủng hộ, mong muốn Lệnh Hồ Xung sẽ đoạt chức chưởng môn phái Ngũ Nhạc phái để tránh cho chức này rơi vào tay những kẻ như Nhạc Bất Quần, Tả Lãnh Thiền.

Khi Nhậm Ngã Hành công khai đòi tiêu diệt Hằng Sơn, Phương Chấn đại sư đã không ngần ngại đem Dịch cân kinh truyền thụ cho Lệnh Hồ Xung, nhưng lại nói là tâm pháp nội công do Phong Thanh Dương nhờ truyền cho chàng. Nếu như không có Doanh Doanh thông minh tinh tế nói ra điều này thì có lẽ Lệnh Hồ Xung cũng như người đọc chẳng thể nào phát hiện được. Có lẽ đây là lần duy nhất Dịch cân kinh của Thiếu Lâm tự được truyền cho một người theo cách như thế, chẳng những người được truyền không là đệ tử bản môn, mà còn bị lừa gạt để vô tình học thần công mà không hề hay biết, đúng là chỉ có Phương Chấn đại sư mới làm được như thế. Ông đã vượt ra ngoài cái tầm nhìn hạn hẹp của luật lệ một môn phái mà ra quyết định vì an nguy cho toàn thể võ lâm đồng đạo.

Phương Chấn đại sư không chỉ truyền thụ thần công mà còn tôn Lệnh Hồ Xung làm minh chủ để chống lại cuộc chiến giữa chánh phái và ma giáo. Vì Phương Chấn đại sư biết chỉ có Lệnh Hồ Xung mới có thể giải quyết được cuộc chiến tranh giành quyền lực trên võ lâm và chỉ với tấm lòng nhân hậu của chàng khi làm minh chủ – thống lĩnh võ lâm thì giang hồ mới có thể yên ổn.

Truyền thông Hong Kong đưa tin, nhà văn Kim Dung – tác giả của hàng loạt tiểu thuyết kiếm hiệp nổi tiếng được dựng phim như Tiếu Ngạo Giang Hồ, Anh hùng xạ điêu, Thần điêu đại hiệp, Ỷ thiên đồ long ký...qua đời ở tuổi 94.

Được biết, tiểu thuyết gia nổi tiếng qua đời sau một thời gian dài chiến đấu với bệnh tật. 

Kim Dung tên thật là Tra Lương Dung, sinh năm 1924 tại Chiết Giang (Trung Quốc). Ông được coi là vua của các tiểu thuyết kiếm hiệp Trung Quốc, với hàng loạt tác phẩm nổi tiếng như Tiếu Ngạo Giang Hồ, Anh hùng xạ điêu, Thần điêu đại hiệp, Ỷ thiên đồ long ký, Lộc Đỉnh Ký…

Kim Dung nằm trong số những nhà văn Trung Quốc có tác phẩm bán chạy nhất mọi thời đại, với lượng độc giả lớn trên khắp thế giới. Sách của ông đã được in hơn 300 triệu bản.

Những tác phẩm của nhà văn Kim Dung sau khi được dựng thành phim đã góp phần tạo nên dòng phim kiếm hiệp đình đám của Trung Quốc, cũng là bệ phóng cho hàng loạt tên tuổi lớn của showbiz Hoa ngữ. 

Về đời tư, nhà văn Kim Dung gắn liền với 3 người vợ đi qua cuộc đời, là Đỗ Dã Phân, Chu Mai, người vợ hiện tại Lâm Nhạc Di. Ngoài ra, còn một người phụ nữ tên Hạ Mộng, cũng là một bóng hồng mà nhà văn Kim Dung coi mãi mãi là giấc mộng của cuộc đời.

Chắc hẳn các khán giả đam mê phim kiếm hiệp Kim Dung đã không còn xa lạ gì với những chiêu thức võ công vừa lợi hại vừa đẹp mắt của các cao thủ giỏi lâm trong phim. Và chắc rằng chúng ta vẫn thường tranh luận cùng nhau xem đâu mới là môn võ công lợi hại nhất. Với mỗi tác phẩm kiếm hiệp của mình Kim Dung lại tạo ra những chiêu thức võ công đặc trưng. Cùng nhau điểm qua các chiêu thức võ công được coi là lợi hại nhất trong tiểu thuyết của Kim Dung nhé!

Cửu Âm chân kinh

Cửu Âm chân kinh đóng vai trò lớn trong Xạ điêu tam bộ khúc, lần đầu được nhắc đến trong Xạ điêu anh hùng truyện. Độc giả sớm chứng kiến sự lợi hại của Cửu Âm chân kinh khi đọc đoạn cặp vợ chồng Hắc Phong Song Sát dùng tuyệt kỹ Cửu Âm Bạch Cốt trảo đâm lủng sọ người.

Mai Siêu Phong học lén được Cửu Âm chân kinh, trở thành ma đầu. Trong ảnh là Mai Siêu Phong của Anh hùng xạ điêu bản 2017, do Mễ Lộ đóng.

Theo lời kể của Lão Ngoan Đồng Chu Bá Thông, đây là tác phẩm của kỳ nhân Hoàng Thường, một vị quan đời Tống. Gia đình bị Minh giáo sát hại, Hoàng Thường lên núi tu luyện, giác ngộ được đạo lý võ học Đạo gia, trở thành một cao thủ lợi hại. Nhưng mấy chục năm đã trôi qua, kẻ thù của ông phần lớn đã già và qua đời.

Tỉnh ngộ, Hoàng Thường trút hết kiến thức võ học Đạo gia vào bộ sách Cửu Âm chân kinh gồm hai quyển. Quyển thượng là bí kíp nội công kỳ diệu của Đạo gia, quyển hạ là các môn võ kỳ ảo như Cửu Âm thần trảo và Thôi Tâm chưởng.

Trong cuộc Hoa Sơn luận kiếm đầu tiên, Trung Thần Thông Vương Trùng Dương đánh bại Đông Tà, Tây Độc, Nam Đế và Bắc Cái và giành được Cửu Âm chân kinh, nhưng ông không luyện tập mà giao lại cho Chu Bá Thông.
Sau này, nhờ duyên kỳ ngộ mà vợ chồng Quách Tĩnh – Hoàng Dung, Dương Quá – Tiểu Long Nữ, Chu Chỉ Nhược đều luyện tập Cửu Âm chân kinh. Trong Ỷ Thiên Đồ Long ký, hậu duệ của Dương Quá và Tiểu Long Nữ cũng luyện thành môn võ công thần kỳ này, dễ dàng đánh bại Chu Chỉ Nhược.

Cửu Dương thần công

Cửu Dương thần công là bí kíp nội công thâm sâu, xuất hiện trong Ỷ Thiên Đồ Long ký. Cuốn Cửu Dương chân kinh được chép bên mép cuốn Lăng Già kinh, được Giác Viễn thiền sư phát hiện ở Tàng Kinh Các, Thiếu Lâm Tự. Trước khi qua đời, Giác Viễn thiền sư niệm kinh này, do đó cả Trương Tam Phong, Quách Tương và Vô Sắc thiền sư đều học được một phần.

Nhờ luyện thành Cửu Dương thần công, Trương Vô Kỵ dễ dàng học Càn Khôn Đại Na Di tâm pháp và Thái Cực quyền. Trong ảnh là Trương Vô Kỵ do Đặng Siêu thủ vai trong Ỷ Thiên Đồ Long ký bản 2009.

Về sau, Trương Tam Phong sáng lập phái Võ Đang lừng danh, Quách Tương xuống tóc đi tu, tạo dựng phái Nga Mi đều nhờ vào căn bản của Cửu Dương thần công. Nhưng người học được đầy đủ nhất là Trương Vô Kỵ nhờ tình cờ phát hiện bí kíp trong bụng con khỉ lớn sống nơi hẻm núi.

Cửu Dương thần công là bí kíp luyện nội lực hùng hậu vào loại bậc nhất thiên hạ. Nhờ Cửu Dương thần công, Trương Vô Kỵ dễ dàng hóa giải chất độc âm hàn của Huyền Minh thần chưởng, đồng thời nhanh chóng luyện thành các võ công độc đáo như Càn Khôn Đại Na Di tâm pháp và Thái Cực quyền, trở thành “thiên hạ đệ nhất nhân”.

Độc Cô cửu kiếm

Độc Cô cửu kiếm là kiếm thuật tối thượng, do Độc Cô Cầu Bại sáng tạo. Theo lời kể của Phong Thanh Dương trong Tiếu ngạo giang hồ, Độc Cô Cầu Bại là kiếm khách vô địch thiên hạ, tung hoành giang hồ cả một đời mà không hề bại trận. Được Phong Thanh Dương truyền thụ võ công này, Lệnh Hồ Xung lập tức trở thành đại cao thủ kiếm thuật, thậm chí đánh bại cả Xung Hư đạo trưởng, chưởng môn Võ Đang.

Độc Cô cửu kiếm bao gồm 9 thức, có thể dùng để đối phó với mọi loại vũ khí và võ công trong thiên hạ. Đỉnh cao của Độc Cô cửu kiếm chính là nguyên lý “vô chiêu thắng hữu chiêu”. Phong Thanh Dương lập luận sử dụng kiếm thuật phải như nước chảy mây trôi tùy theo ý muốn, không bị gò bó, lệ thuộc theo chiêu thức cố định.

Lệnh Hồ Xung (trong ảnh do Hoắc Kiến Hoa vào vai ở Tiếu ngạo giang hồ bản 2012) học được Độc Cô cửu kiếm, trở thành cao thủ kiếm thuật.

Ông nói với Lệnh Hồ Xung: “Chiêu số là phần tĩnh, người phát chiêu mới là động… Chiêu thức dù có cao đến đâu mà để đối phương tìm ra đường lối là có thể nhận ra kẽ hở phá mình ngay. Còn như đã không có chiêu thức thì địch nhân phá vào đâu?”.

Trong Thần điêu hiệp lữ, Dương Quá cũng tình cờ tìm thấy mộ của Độc Cô Cầu Bại, học được triết lý kiếm thuật của ông, cuối cùng thực sự trở thành bậc cao thủ hàng đầu chốn giang hồ.

Quỳ Hoa bảo điển

Trong Tiếu ngạo giang hồ, ba đại cao thủ là Lệnh Hồ Xung, Nhậm Ngã Hành và Hướng Vân Thiên cùng Nhậm Doanh Doanh lên Hắc Mộc Nhai để tiêu diệt Đông Phương Bất Bại, giáo chủ Nhật Nguyệt thần giáo. Nhưng Đông Phương Bất Bại chỉ bằng một chiếc kim thêu cũng đủ sức đánh cho Lệnh Hồ Xung, Nhậm Ngã Hành và Hướng Vân Thiên tơi bời.

Đông Phương Bất Bại (do Trần Kiều Ân thể hiện trong bản phim năm 2013) luyện Quỳ Hoa bảo điển, trở thành vô địch.

“Thân thủ Đông Phương Bất Bại chập chờn như bóng ma, chợt tả chợt hữu, thoắt phía trước, thoắt sau lưng”, Kim Dung mô tả. Chỉ khi Nhậm Doanh Doanh dùng mưu khiến Đông Phương Bất Bại xao nhãng, bộ ba đại cao thủ mới có thể đánh bại được y. Chừng đó đủ cho thấy sự lợi hại của Quỳ Hoa bảo điển.
Nguyên tắc luyện tập của Quỳ Hoa bảo điển là “dẫn đao tự cung” (tự thiến). Võ công này tình cờ được truyền đến Nam Thiếu Lâm, rồi khiến phái Hoa Sơn chia rẽ thành phe Kiếm tông và Khí tông trước khi rơi vào tay Nhật Nguyệt thần giáo.

Độ Nguyên thiền sư của Nam Thiếu Lâm lén học võ công này, gọi là Tịch Tà kiếm phổ. Sau đó hoàn tục gia nhập giang hồ, đổi sang họ Lâm và trở thành cao thủ nổi tiếng. Ngoài Đông Phương Bất Bại, chưởng môn Hoa Sơn Nhạc Bất Quần vì tham vọng cũng tự thiến để luyện Tịch Tà kiếm phổ, đi vào đường tà.

Gã con rể Lâm Bình Chi cũng lén học để báo thù, cuối cùng giết chết người vợ Nhạc Linh San đáng thương.

Lục Mạch thần kiếm

Trong Thiên long bát bộ, các thành viên hoàng tộc Đại Lý đều tinh thông võ thuật. Nước Đại Lý có hai độc môn công phu là Nhất Dương chỉ và Lục Mạch thần kiếm. Trong đó, Lục Mạch thần kiếm là võ công có uy lực cực lớn. Đây là tuyệt kỹ sử dụng vô hình kiếm khí phát ra từ đầu ngón tay để tấn công đối thủ.

Vương tử Đoàn Dự tình cờ học được công phu này, nhưng lúc sử dụng được, lúc không vì bản tính hiền lành của chàng. Khi tận mắt chứng kiến Đoàn Dự dùng Lục Mạch thần kiếm đánh bại Mộ Dung Phục, Tiêu Phong hiểu đó là võ công vô địch, đến bản thân chàng với Hàng Long thập bát chưởng dũng mãnh cũng không chống nổi.

Dịch Cân kinh

Đây là môn nội công tối thượng của Thiếu Lâm tự, được Kim Dung nhắc đến trong Thiên long bát bộ và Tiếu ngạo giang hồ. Tương truyền đây là công phu do chính Đạt Ma sư tổ sáng tạo ra sau khi diện bích 9 năm. Ở Tiếu ngạo giang hồ, Lệnh Hồ Xung nhờ Phương Chứng đại sư truyền thụ Dịch Cân kinh nên đã hóa giải được những tổn hại do Hấp Tinh đại pháp gây ra với cơ thể.

Còn trong Thiên long bát bộ, Du Thản Chi tình cờ học được một phần Dịch Cân kinh, do đó hóa giải được chất kịch độc Băng Tằm, đồng thời sở hữu nội công thượng thừa trong cơ thể.

Ảm nhiên tiêu hồn chưởng

Dương Quá là nhân vật rất đặc biệt trong số các hiệp khách do Kim Dung xây dựng. Chỉ một mình chàng có khả năng sáng tạo võ công của riêng mình. Đó là bộ Ảm Nhiên Tiêu Hồn chưởng.

Dương Quá (do Huỳnh Hiểu Minh thể hiện trong bản phim năm 2006) là nhân vật chính duy nhất trong truyện Kim Dung có khả năng tự sáng tạo võ công.

Dương Quá nghĩ ra môn công phu này trong tâm trạng sầu khổ, tuyệt vọng khi chờ đợi Tiểu Long Nữ suốt 16 năm. Tên của những chiêu thức trong Ảm Nhiên Tiêu Hồn chưởng đều xuất phát từ những đau khổ mà chàng trải qua trong cuộc sống.

Lúc gặp Tiểu Long Nữ, tâm trạng vui vẻ, Dương Quá không thể sử dụng được võ công này. Do đó, chàng suýt mất mạng dưới chưởng của Kim Luân pháp vương trong cuộc chiến ở thành Tương Dương.

Nhờ Ảm Nhiên Tiêu Hồn chưởng, Dương Quá đã đánh bại được Kim Luân pháp vương, kẻ mang trong mình Long Tượng Bát Nhã công, công phu bí truyền của phái Mật Tông ở Tây Tạng, có sức mạnh như rồng như voi.
Với những môn võ công đặc sắc, đặc biệt khi được chuyển thể thành phim đã cho chúng ta xem được nhiều màn đấu võ kịch tính.
Theo bạn môn võ công nào là lợi hại nhất trong tiểu thuyết của Kim Dung nhỉ?

Tin nhà văn Kim Dung tức Louis Cha qua đời ở Hong Kong, thọ 94 tuổi, đang làm sống dậy nhiều cảm xúc trong giới bạn đọc người Việt.

Lần ‘gặp gỡ’ đầu tiên của tôi với sách Kim Dung là vào hồi học cấp hai trường Tô Hoàng, Hà Nội.

Có cậu bạn nhà ở Phố Huế cho mượn một cuốn sách nhàu nát, không rõ vì bị vò xé lúc xem trộm hay bị nhét gậm giường nhiều lần.

Tiếng Việt trong cuốn Lục mạch Thần kiếm đó là một thứ gì khác lạ, chữ in, trang bìa cũng khác, vì là in ở Sài Gòn và như vô số đầu sách ‘ngoài luồng’ khác, được chuyển ra Bắc sau 1975.

Từ đó, tôi đã bắt đầu đọc Kim Dung và say mê ‘phiêu du’ trong mộng tưởng với Trương Vô Kỵ, Đoàn Dự, Quách Tỉnh, Hoàng Dung… như nhiều bạn cùng thế hệ.

Nhưng sau này, khi truyện chưởng được công khai hóa và bày bán khắp nơi, phim chưởng cũng kéo dài liên miên trên băng và truyền hình thì tôi không thích nữa.

Sống đã nhiều năm tại châu Âu, tôi tưởng đã quên đi thể loại truyện và phim ảnh đặc thù Trung Hoa và có ảnh hưởng ở Việt Nam này.

Nhưng cái chết của Kim Dung là dịp nhìn lại giá trị thực và hạn chế của loại hình văn học này mà ông là tác giả hàng đầu.

Có thể nói truyện chưởng và văn Kim Dung tuy rất nổi tiếng ở châu Á nhưng gần như không có mặt ở Âu Mỹ.

Giới trẻ TQ chơi chữ hiểm hóc chống kiểm duyệt

Hà Nội học được gì từ Hàng Châu?

Xuân Quỳnh và giải thưởng Hồ Chí Minh

Như tờ The Guardian ở Anh viết hồi năm 2017, khi phim ‘A Hero is Born’ (dựa trên Thần điêu Đại hiệp – Legends of the Condor Heroes) ra mắt, đây là thứ văn chỉ phổ biến ở Trung Quốc, Đài Loan, Việt Nam và Thái Lan.

Dù đã có các bản dịch tiếng Anh khá sớm -như Thư kiếm ân cừu lục được Graham Earnshaw dịch là ‘The Book and the Sword‘ – truyện kiếm hiệp Trung Hoa đã không, hoặc chưa vào được dòng chính của văn học Âu Mỹ.

Có ba lý do cho hạn chế này.

1. Một là về thể loại: truyện võ hiệp (wuxia novel) sang châu Âu được xếp vào dòng sách chivalric fantasy, theo truyền thống truyện hiệp sỹ thời Trung Cổ.

Các motives chính của truyện ‘hiệp sỹ cứu công nương’ đã dừng lại ở thời rất xưa tại châu Âu và bị Miguel de Cervantes nhạo trong Don Quixote (thế kỷ 17).

Nói như Lewis Manalo thì nhờ phim ảnh, những cảnh trong truyện võ hiệp của Kim Dung tuy không còn xa lạ với khán giả Phương Tây nhưng vẫn là thứ ‘đặc thù’:

“Kiếm thủ nam hoặc nữ làm những cú nhảy như diễn viên xiếc từ mái nhà lợp bằng đá, rồi phi thân đuổi theo tên cướp. Tay kiếm thủ nhảy từ mái nhà này sang mái nhà kia, vượt qua những khoảng cách khó tin tới mức quái dị, thực hiện những chiêu diệu nghệ như vũ ballet, và trông cứ như là sắp bay (on the edge of flying)…”

Với tin Kim Dung qua đời, một số báo ví truyện của ông với Lord of the Rings của JR Tolkien, xét về độ dài và tình tiết kiểu du hành phiêu lưu.

Nhưng điều khác là sách của Tolkien, đã dựng thành phim, là loại truyện thần thoại ma quỷ, còn võ công trong truyện chưởng là của người trần mắt thịt.

Cách luyện công phu được giới phê bình sách châu Âu mô tả như trò phù thủy hoặc phép chế độc dược của các nhà giả kim thuật (alchemists).

Võ công thâm hậu đạt được là “nhờ sự tu luyện kỳ bí nào đó, họ phát được ra lực khủng khiếp từ trong người”.

Giới phê bình Phương Tây cũng chú ý đến tính bình dân, hoặc ‘dân chủ đường phố’ của truyện chưởng nói chung và truyện Kim Dung nói riêng.

Đó là già trẻ lớn bé, quý tộc, ăn mày…ai cũng có thể thành cao thủ làng võ, nhờ công phu luyện tập, nhờ may mắn gặp được bí quyết, người thầy giỏi.

Phân loại hình tượng nhân vật qua tuyến Chính – Tà trong các tác phẩm đều dễ hiểu cho độc giả bình dân.

Những lời khen dừng lại ở đây.

2. Nhưng ngoài những điểm chung với văn học thế giới thì độ dài quá mức và cách hành văn và ngôn ngữ là vấn đề thứ hai.

Đúng thế, bạn đọc Âu Mỹ khó nắm bắt ngôn ngữ Hán văn cổ của Kim Dung.

Nick Frisch viết trên The New Yorker trong bài ca ngợi Kim Dung qua bản dịch Thần điêu đại hiệp của nữ dịch giả Anna Holmwood (người Thụy Điển có chồng Đài Loan) thừa nhận văn Kim Dung rất khó dịch.

“Những cái tên đọc lên rất dễ nghe trong tiếng Hoa đơn âm trở thành khúc mắc trong tiếng Anh… Ví dụ chiêu thức võ công (kung-fu maneuver) như Lạc Anh thần kiếm trưởng (luo ying shen jian zhang), chỉ là năm âm trong tiếng Trung, trở thành ‘Wilting Blossom Sacred Sword Fist’, nghe thật nặng nề trong tiếng Anh…”

Ta hãy xem một số tên đã dịch sang Anh văn:

Thiên Long Bát Bộ – Demi-Gods and Semi-Devils

Anh hùng Xạ điêu – The Legends of the Condor Heroes

Ỷ thiên Đồ long kiếm – The Heaven Sword and Dragon Saber

Những tên tiếng Anh đều tối nghĩa vì phải cố chuyển tải tên truyện chữ Hán mà đọc lên không vang dội, ‘hoành tráng’ như bản chữ Hán hoặc Việt văn.

Võ công ‘Cửu âm bạch cốt trảo’ được dịch là ‘Nine yin white bone claw‘, vừa lạ tai như món chân gà trong quán ở Chinatown, vừa phải giữ từ ‘yin’ không dịch được vì chứa đựng toàn bộ phần triết lý âm ương (yin-yang)của Phương Đông.

‘Võ mục di thư’ phải dịch là ‘Book of Wumu’, và giải thích thêm ý nghĩa trong phụ lục.

Phái Nga Mi được giữ nguyên là ‘Emei Sect‘, còn Cái bang là ‘The Beggars’ Sect‘, đều lạ tai trong tiếng Anh.

Tóm lại, chính những cái tên này làm nên bản sắc của truyện chưởng Kim Dung nhưng là cản trở lớn để truyện của ông nhập vào dòng văn học Âu Mỹ.

Giới phê bình Phương Tây có ca ngợi bộ Thần điêu đại hiệp (The Condor Trilogy) nhưng cũng ái ngại về độ dài: 2,5 triệu Hán tự, dịch trọn sẽ là 1,5 triệu từ tiếng Anh.

Theo tôi đây là vấn đề của truyện Kim Dung: rất dài và phủ sóng vài thế kỷ nhưng chưa thể sánh được với ‘Chiến tranh và Hòa bình’ của Leon Tolstoy về tầm tư tưởng.

Có thể là vì đây là dạng truyện chương hồi đăng trên các số báo ở Hong Kong nên không gọn ghẽ.

3. Điểm thứ ba tôi muốn nói chính là thông điệp chính trị – xã hội của Kim Dung, và đây mới là điều khác biệt lớn giữa văn hóa Đông và Tây.

Trung thành với các khái niệm trung hiếu tiết nghĩa của Khổng giáo, pha trộn tinh thần trọng tự do cá nhân kiểu đạo Lão, truyện Kim Dung đã làm say mê hàng triệu bạn đọc châu Á.

Nhưng sách của ông dù tạo dựng thành công nhiều nhân vật có cá tính, sống chết vì tình nghĩa trong thế giới luôn đầy thù ít bạn, tình duyên trắc trở, đã rơi vào một số tuyến giá trị mà chân thiện mỹ dồn hết cho văn hóa Hán (Sinocentricism).

Nhìn chung, với Kim Dung, các tà phái, những võ công tàn độc đều đến từ bên ngoài, còn Hoa Hạ là đỉnh cao của văn minh, của chính nghĩa.

Vì sao lại như thế?

Ta phải hiểu bối cảnh các tác phẩm của Kim Dung là thời tộc du mục Nữ Chân và Mông Cổ lấn vào Trung Nguyên đầu thế kỷ 13, và Thanh Triều diệt nhà Minh và đô hộ Trung Quốc mấy thế kỷ sau đó.

Lần đầu, dân tộc Trung Hoa bị mất nước, tước quyền chính trị khi nhà Nam Tống sụp đổ, khiến Quách Tỉnh và Hoàng Dung tự sát và cuộc đấu tranh gìn giữ văn minh Hán phải đi vào bí mật.

Lần hai, khi Thanh chiếm Trung Hoa, áp đặt một hệ thống quân quản hà khắc, khiến các hội kín nổi lên, đưa cả phong trào Phản Thanh phục Minh ra khỏi lãnh thổ Trung Hoa sang Đông Nam Á.

Người đàn ông Trung Hoa ở thế thua trận, mất nước chỉ có tìm vào võ công thần bí với niềm tin tự tôn chủng tộc, và kể cả như vậy, các nhân vật hàng đầu cuối cùng đều thất bại, hoặc bị giết, thất tình, hoặc phải xa lánh cuộc đời, đi vào chốn tu hành hoang vu.

Để thỏa mãn ‘thắng lợi tinh thần’, Kim Dung cho vua Càn Long là người Hán, là em của Trần Gia Lạc nhưng trớ trêu thay, quyền lực đã thắng và Càn Long – nhân vật tưởng tượng đó, đã lừa bắt cả Hồng Hoa Hội và khiến nàng Kha Lệ Tư phải chọn cái chết.

Vấn đề của Kim Dung là ông dựng lại một thế giới theo các giá trị và tiêu chuẩn Hán và tạo ra thắng lợi nội tâm và tinh thần cho dân tộc ông trong xung đột Hán – du mục, trước khi Trung Hoa tan rã.

Ở mặt nào đó, cuộc đời Kim Dung và tâm thế phải bỏ quê hương, nơi mẹ chết vì chiến tranh, cha bị đấu tố và xử tử sau khi chế độ Mao lên cầm quyền, đã ảnh hưởng đến motive hoài cổ và lý tưởng hóa quá khứ trong văn của ông.

Điều đáng chú ý là những kinh điển về tình yêu kiểu Khổng giáo được giữ nguyên cho các nhân vật nữ: họ luôn phải chọn giữa tình yêu cá nhân và chữ hiếu, lòng trung thành với gia đình, dòng tộc, môn phái.

Sự giằng xé trong con tim của họ tạo ra nhiều hình ảnh lãng mạn đẹp kiểu châu Á nhưng ít sức thuyết phục với người Phương Tây vì họ coi nó ủy mị, đau thương không cần thiết, theo kiểu hơi trẻ con, thậm chí hơi ‘sến’ (cheesy).

Những yếu tố trên khiến truyện Kim Dung cũng rất hấp dẫn với một bộ phận người Việt Nam vì tương đồng văn hóa và giá trị của một thời.

Nhưng người đọc Việt Nam, trừ những người gốc Hoa, lại nhìn vào vấn đề trong truyện chưởng Kim Dung theo một cách khác.

Đối với người Việt thì Càn Long trong Thư kiếm ân cừu lục là người Hán hay Mãn cũng không quan trọng, vì đằng nào thì ông ta cũng đã thua vua Quang Trung trong lịch sử thật, không phải sử tưởng tượng.

Nhưng người Việt thích truyện chưởng vì tình tiết ly kỳ, và quan trọng hơn là tinh thần tính phản kháng trước giặc ngoại xâm, trước quan nha tàn ác.

Tính bình dân, giang hồ dễ khiến ai cũng tìm thấy một nhân vật điển hình mà mình thích.

Bên cạnh đó, người Việt trong chiến tranh và hậu chiến đã ngưỡng mộ tinh thần xả thân vì nghĩa, và dám hy sinh cho tình bạn, tình yêu trong truyện Kim Dung, điều thực ra khi đó cũng rất ít thấy trong cuộc sống thật và ngày này thì còn ít hơn.

Vì thế, có thể nói dân tộc Trung Hoa có ‘fantasy’ tự tôn tinh thần riêng cùng truyện Kim Dung, còn người Việt Nam, lại lấy có cảm hứng từ một góc hơi khác.

Cả hai tình cảm đặc biệt này với truyện Kim Dung xem ra vẫn xa lạ với người Phương Tây.

Với 1 tỷ đầu sách được in ra, gồm cả sách in lậu, Kim Dung là nhân vật lớn trong làng văn châu Á.

Nhưng ngay tại Trung Quốc, giới trẻ nay đọc ít Kim Dung hơn trước mà biết về ông chủ yếu qua các game điện tử.

Thời thế đã đổi, thanh thiếu niên Việt Nam nay không còn chuộng các nhân vật của võ lâm như thế hệ tôi.

Cuộc sống ở ngưỡng cửa một thiên niên kỷ nhiều bất trắc làm lộ ra các vấn đề rất khác trước mà đạo lý nặng về trung hiếu kiểu xưa, tính chịu khó luyện rèn chưa chắc đã phù hợp.

Tại Âu Mỹ, văn học fantasy nay cũng đã đi khá xa trước, thành thể loại thần thoại pha trộn khoa học viễn tưởng, vũ trụ chứ không còn là võ nghệ kiểu ‘thủ công’.

Một dòng văn học khác là dystopian fiction mà cuốn tiêu biểu là The Hunger Games của nữ nhà văn Mỹ Suzanne Collins, nói về thế giới tương lai ám màu bi quan, Ác nhiều hơn Thiện, đang nổi lên.

Chừng nào tâm thế bất an đó còn bao trùm đầu óc nhiều bạn trẻ thì chắc chắn người ta vẫn cần những hình tượng văn học và điện ảnh, nhưng phải mới hơn những suy tư của Tiểu Long Nữ, Tiêu Phong và Đoàn Dự.

Xem thêm:

Lâm Tắc Từ và chuyện Trung Hoa mất đất

Giới trẻ TQ chơi chữ hiểm hóc chống kiểm duyệt

Trận Vân Đồn và tham vọng của Nguyên chúa

Đài Loan trao giải Nhà Đường năm 2018

TQ liên tiếp có các vụ quan chức tự sát