Hệ tuần hoàn bao gồm tim và các mạch máu (động mạch, tĩnh mạch, mao mạch), nó có chức năng đảm bảo sự lưu thông máu trong cơ thể con người. Nhưng có những sự thật thú vị ít người biết về cơ quan quan trọng hàng đầu đảm bảo sự sống này.

Chiều dài của hệ tuần hoàn

Mạch máu là những ống rỗng mang máu đi hàng dặm khắp cơ thể trong một dòng chảy không bao giờ chấm dứt. Nếu bạn có thể nối tất cả các động mạch, mao mạch và tĩnh mạch của một người lớn, nó sẽ kéo dài khoảng 60.000 dặm, tương đương 100.000km. Tức là nếu so sánh với chu vi của trái đất (40.000km), mạch máu của 1 người có thể bao bọc xung quanh hành tinh khoảng 2,5 lần.

Các hồng cầu phải chui vào mạch máu

Các mao mạch là những đơn vị hoạt động nhỏ nhất trong hệ thống các mạch máu, chúng nối các tiểu động mạch với các tĩnh mạch. Mao mạch rất nhỏ, trung bình khoảng 8 micron, tương đương với 1/3.000 inch, tức là có đường kính bằng 1/10 đường kính một sợi tóc con người. Các hồng cầu cũng có kích thước tương tự các mao mạch và thông qua mao mạch, hồng cầu di chuyển theo dòng. Tuy nhiên, một số mao mạch hơi nhỏ hơn đường kính của các hồng cầu, do đó, các hồng cầu phải bóp méo hình dạng của mình để lách qua.

Tế bào hồng cầu quan trọng bởi nó chứa hemoglobin vận chuyển và phân phối ôxy.

Cơ thể càng lớn, nhịp tim càng chậm

Nhịp tim được cho là tỷ lệ nghịch với kích thước cơ thể. Một người trưởng thành có nhịp tim trung bình khoảng 75 nhịp/phút, tỷ lệ này tương tự với nhịp tim của một con cừu tuổi trưởng thành. Nhưng trái tim của một con cá voi xanh chỉ là 5 lần/phút và nhịp tim ở con chuột chù khoảng 1.000 lần/phút.

Tim sống không cần cơ thể người

Tim là một cấu trúc đặc biệt có cấu tạo từ các cơ tim, không chịu điều khiển của ý thức. Nhịp đập của tim chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố liên quan (hệ tuần hoàn, hệ nội tiết, hệ thần kinh…). Nếu tách tim ra khỏi cơ thể mà không có sự tác động tích cực và trực tiếp thì sau vài phút, tim sẽ chết hoàn toàn. Nhưng các nhà khoa học đã thực hiện nhiều thí nghiệm, trong đó có việc giữ sự sống cho tim như đưa các chất dinh dưỡng cần thiết, dưỡng khí, nhiệt độ… Kết quả thấy rằng, tim vẫn tiếp tục đập khi đưa ra khỏi cơ thể. Hoạt động co bóp của tim được điều khiển bởi các tập hợp sợi cơ đặc biệt gọi là hệ dẫn truyền tim bao gồm: nút xoang nhĩ, nút nhĩ – thất và bó sợi dẫn truyền (chính vì hệ tự động này nên tim vẫn hoạt động bình thường ngay cả khi cắt đứt mọi liên hệ với hệ thần kinh). Sự co của các cơ tim xảy ra liên tục và mang tính chất chu kỳ nhờ các xung điện phát ra hệ tự động này.

Tác phẩm đầu tiên về hệ tuần hoàn người

Tác phẩm sớm nhất về hệ tuần hoàn được phát hiện trong Ebers Papyus, một tài liệu y tế của Ai Cập có niên đại từ thế kỷ 16 trước Công nguyên. Tác phẩm này mô tả sự kết nối sinh lý giữa trái tim và các động mạch kèm theo chú thích rằng sau khi con người hít không khí vào phổi, không khí sẽ đi vào tim, sau đó theo dòng chảy vào các động mạch.

Điều thú vị là người Ai Cập cổ đại tin rằng trái tim chứ không phải bộ não là nguồn gốc cảm xúc, trí tuệ và bộ nhớ. Trên thực tế, quá trình ướp xác, người Ai Cập cẩn thận lấy ra và lưu giữa tim cùng các bộ phận khác nhưng tách não thông qua mũi và loại bỏ nó.

Mô hình đầu tiên của hệ tuần hoàn

Trong thế kỷ thứ 2, Galen – bác sĩ cũng là nhà triết gia nổi tiếng của Hy Lạp đã đưa ra mô hình đầu tiên gần giống với thực tế nhất về hệ tuần hoàn. Ông đã nhận thức đúng đắn rằng hệ thống tuần hoàn gồm tĩnh mạch và động mạch, ông cũng cho rằng động mạch, tĩnh mạch có chức năng khác nhau.

Galen tin rằng hệ thống tuần hoàn gồm 2 chiều phân phối máu chứ không thống nhất. Ông cũng cho rằng trái tim là cơ quan hút máu chứ không có chức năng bơm máu nuôi cơ thể.

Hồng cầu không tồn tại mãi mãi

Hồng cầu được tạo ra từ các tế bào máu gốc trong tuỷ xương, tuy là một tế bào nhưng hồng cầu trưởng thành lại không có nhân, ti thể. Mỗi hồng cầu có chức năng chính là hô hấp, chuyên chở hemoglobin, qua đó đưa ôxy từ phổi đến các mô. Nhưng chính vì không có nhân, ti thể mà các hồng cầu không thể phân chia hoặc hình thành tế bào mới. Sau khi lưu thông trong mạch máu khoảng 120 ngày, hồng cầu sẽ lão hóa, hư hỏng. Nhưng bạn không vì thế mà lo lắng cơ thể mình sẽ cạn kiệt hồng cầu vì tuỷ xương của bạn liên tục sản xuất hồng cầu mới để thay thế hồng cầu lão hóa.

Kết thúc một mối quan hệ có thể “làm tan nát trái tim bạn”?

Bạn không có tiền sử bệnh tim nhưng khi gặp một trạng thái cảm xúc căng thẳng, thất vọng, đau khổ bất ngờ, bạn sẽ cảm thấy những triệu chứng tương tự như một bệnh nhân lên cơn đau tim như đau tức ngực, khó thở… Trên thực tế, những cảm giác này là có thật, nhưng đây không phải là những triệu chứng vật lý mà do cảm giác, cảm xúc con người tạo nên. Những triệu chứng này được gọi là “hội chứng tan nát trái tim” vì nó có thể được gây ra bởi một sự kiện căng thẳng về mặt cảm xúc, chẳng hạn như cái chết của người thân, li dị, chia tay…

Máu có màu khác nhau

Máu giàu oxy chảy qua động mạch và mao mạch trong cơ thể có màu đỏ tươi. Sau khi các hồng cầu mang oxy đến cung cấp cho các mô trong cơ thể, máu của bạn sẽ trở thành màu đỏ sẫm và quay trở lại trái tim thông qua các tĩnh mạch. Mặc dù dưới lớp da, bạn có thể nhìn thấy các tĩnh mạch có màu xanh nhưng thực chất không phải lúc này máu của bạn màu xanh mà màu sắc của tĩnh mạch là kết quả của các bước sóng khác nhau mà ánh sáng xuyên qua da bạn được hấp thu và phản chiếu lại trong mắt bạn.

Trên thực tế, máu của hầu hết các động vật thân mềm và một số động vật chân đốt thiếu hemoglobin là màu xanh.

Minh Huệ (Theo Wikipedia, LS, 9/2013)

I – Cấu tạo của xương. Hai đầu xương là mô xương xếp có các nan xương xếp theo kiểu vòng cung, tạo ra các ô trống chứa tủy đỏ. Bọc hai đầu xương là lớp sụn.

Việc nghe được nhịp tim thai là một điều thiêng liêng đối với mẹ bầu. Vậy làm sao có thể nghe được âm thanh này dễ dàng?

Hệ thống tuần hoàn tiếp tục phát triển ở tuần thứ 12. Lúc này, tủy xương của thai bắt đầu sản xuất tế bào máu. Trước tuần tuần thứ 17, não thai nhi bắt đầu điều chỉnh nhịp tim để chuẩn bị cho tiến trình chào đời. Cho đến thời điểm này, trái tim đã đập một cách tự nhiên.

Bạn có thể nghe được nhịp tim thai nhi bằng ống nghe!

Vào khoảng tuần thứ 20 của thai kỳ, bạn bắt đầu có thể nghe thấy nhịp tim thai bằng ống nghe. Nếu bác sĩ cần nghe rõ và quan sát kỹ hơn thì sẽ tiến hành siêu âm tim thai. Đây là loại siêu âm đặc biệt nhằm kiểm tra tim thai nhi trong khoảng từ tuần 18 đến tuần 24. Đối với mẹ bầu có tiền sử gia đình mắc khuyết tật tim bẩm sinh, bị bệnh tiểu đường hoặc bệnh tự miễn dịch, bạn chắc chắn sẽ cần phải thực hiện loại siêu âm này.

Ở tuần 24, nhịp tim của thai nhi ở khoảng 140 nhịp mỗi phút. Vào cuối tuần 25, các mao quản (mạch máu nhỏ nhất) đang dần hình thành và máu cũng đã vận chuyển đầy đủ tới các mao mạch này. Các mao quản vận chuyển lượng oxy trong máu qua các động mạch của tim tới các mô trong cơ thể của thai nhi và sau đó, lượng máu bị khử oxy được đưa trở về  phổi. Hoạt động này làm cho các mạch máu nhỏ bé trở thành trung tâm của hệ tuần hoàn.

Trái tim của bé lúc sinh

Hệ tuần hoàn máu của thai sẽ tiếp tục phát triển để chuẩn bị sẵn sàng cho việc chào đời khoảng tuần thứ 40. Tuy hệ tuần hoàn của thai nhi phát triển nhanh chóng trong suốt thai kỳ nhưng lại thực hiện một chức năng khá khác biệt khi bé sinh ra.

Hãy nhớ rằng, trước khi được sinh ra, phổi của thai nhi vẫn chưa hoạt động. Nguyên nhân là vì thai không hít thở bằng phổi khi còn trong tử cung mà dây rốn và nhau thai kết nối với mẹ sẽ đảm nhiệm các chức năng đó. Khoảnh khắc lọt lòng chính là lúc nhịp thở đầu tiên của bé chính thức bắt đầu.

Hệ tuần hoàn dựa vào dây rốn để cung cấp cho thai nhi lượng máu giàu oxy và giàu chất dinh dưỡng, vận chuyển những gì bé cần từ bạn và sau đó loại bỏ lượng máu không oxy hóa và chất thải trở lại nhờ vào các động mạch và tĩnh mạch rốn.

Một điểm khác biệt nữa là tim thai có 2 ống shunt để không dẫn máu vào phổi (vì chúng không cần thiết trong tử cung). Thai nhi có động mạch phổi (từ tim đến phổi) và động mạch chủ (từ tim đến cơ thể), được nối với một mạch máu khác gọi là ống dẫn động mạch. Điều này cũng giúp giải phóng máu khỏi phổi trong tử cung. Cuối cùng, bé có lỗ hở bầu dục (chỉ mở ra trong tử cung, thường có giữa các buồng phía trên bên trái của tim (tâm nhĩ), một lần nữa loại bỏ máu ra khỏi phổi.

Tuy nhiên, khi bé chào đời, tất cả những sự khác biệt trong bào thai trên sẽ biến mất hoàn toàn. Khi cắt dây rốn, phổi của bé sẽ dẫn không khí vào và hệ thống tuần hoàn sẽ tạm ngưng. Ống shunt bắt đầu đóng lại và tất cả các hệ thống đều hoạt động cho sự tồn tại của bé.

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn nhiều thông tin hữu ích. Chúc bạn có thể nghe được nhịp tim thiêng liêng của bé nhé!

Bạn có thể quan tâm đến chủ đề:

Kristin Chavis, giáo viên khoa học tại trường Trung học Green Oaks ở thành phố Shreveport, đã nghĩ ra phương pháp dạy học mới giúp học sinh dễ tiếp cận với bài giảng. Cô viết nội dung muốn dạy thành bài rap và hát cho các em nghe.

“Tôi có thể truyền đạt toàn bộ bài giảng chỉ trong 5-7 phút nhờ những bài hát. Các học sinh có thể thuộc lời nhanh đến mức khiến tôi ngạc nhiên”, giáo viên 30 tuổi nói với ABC News.

Cô Chavis viết bài hát đầu tiên về hệ thống tuần hoàn vào năm ngoái. Ảnh: ABC News.

Chavis viết bài hát đầu tiên vào năm ngoái, khi bắt đầu dạy môn Sinh học. Người phụ nữ này nhanh chóng nhận ra học sinh gặp vấn đề trong việc tiếp thu kiến thức về hệ thống tuần hoàn.

Nữ giáo viên thông tin tình trạng của các em khiến cô lo lắng. Nếu điều này tiếp diễn, học sinh sẽ không thể vượt qua bài thi cuối kỳ.

“Một đêm, trước khi lên giường đi ngủ, đầu tôi bỗng vang lên những giai điệu và chúng cứ lặp đi lặp lại. Tôi bật máy tính và làm việc cả đêm”, cô nói.

Kết quả, một bài hát dài gần 4 phút ra đời với những câu như: “Bây giờ là thời điểm thay máu mới, bởi chúng ta không bao giờ có thể sử dụng máu nghèo oxi”.

Học sinh rất thích bài hát này và Chavis bắt đầu viết nhiều hơn. Cô thường phát lời bài hát cho các em và đăng lên các trang như YouTube và iTunes để học sinh dễ tìm.

“Những đứa trẻ nói với tôi rằng chúng chờ bài hát mới. Một số anh chị em của chúng đang học tại các trường tiểu học cũng biết đến những bài hát này”, nữ giáo viên chia sẻ.

Chavis cho hay cô cố gắng điều chỉnh ngôn từ theo nhịp điệu dễ nghe nhằm giúp những đứa trẻ dễ nhớ hơn. Những bài hát này hay đến mức học sinh bật chúng trên xe hoặc nghe cùng bạn bè.

Marvin Alexander, hiệu trưởng trường Trung học Green Oaks, thông tin học sinh phản ứng rất tốt sau khi nghe những bài hát của cô Chavis.

“Những đứa trẻ của chúng tôi rất say mê với bài học của cô giáo. Chúng tới tìm tôi ở hành lang và nói thầy đoán xem em học được gì tại lớp của cô Chavis? Đó là những điều mà một hiệu trưởng muốn nghe”, người đàn ông này chia sẻ.

Chavis bắt đầu hát khi cô 2 tuổi và chơi đàn piano từ khi 4 tuổi. Hiện tại, cô có một Mixtape (sản phẩm không chính thức của giới rapper) về “Hệ thống cơ quan” trên mạng.

“Bài hát gần trái tim của tôi nhất chắc chắn là hệ thống tuần hoàn bởi đó là nơi bắt đầu tất cả. Khi nghe nó cùng những đứa trẻ, tôi phải cố gắng để không rơi nước bắt. Đối với một giáo viên, nhìn thấy lũ trẻ học hành là một niềm vui”, cô nói.

Theo Zing

Nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường, thầy giáo Lê Văn Nhã – Giáo viên Trường Cao đẳng Nghề Dân tộc nội trú (DTNT) nghề Bắc Kạn đã nghiên cứu giải pháp “Thiết kế, chế tạo mô hình hệ tuần hoàn máu gia súc”. Giải pháp đã giành được nhiều giải thưởng tại các hội thi mang tính khoa học cấp tỉnh, toàn quốc.

Hiện nay trong đào tạo, đặc biệt là đào tạo nghề các mô hình ứng dụng mang tính giáo cụ trực quan là rất hạn chế, chủ yếu mô hình dạng tĩnh (mô hình giải phẫu động vật…). Có một số phần mềm mô tả cấu tạo, chức năng giải phẫu cơ thể và nguyên lý hoạt động của các chức năng sinh lý chủ yếu được thiết kế dành trong lĩnh vực nhân y, lĩnh vực động vật hiện không có. Một số mô hình giải phẫu sinh lý chỉ mang tính cơ học đơn thuần, chưa ứng dụng các nguyên lý điện tử để mô tả một cách sinh động về nguyên lý hoạt động.

Thầy giáo Lê Văn Nhã cho biết: Việc giảng dạy lý thuyết kết hợp với giáo cụ trực quan cho người học được quan sát là điều hết sức quan trọng, nó giúp người học tăng hàm lượng và thời gian tri thức được lưu lại trong trí nhớ. Cá nhân tôi rất trăn trở khi giảng dạy các bài lý thuyết theo kiểu “dạy chay”, “dạy suông”, đặc biệt khi giảng dạy các chủ đề có tính chất trừu tượng, ở những nơi có điều kiện khó khăn (không có điện lưới, không có sự hỗ trợ của các phương tiện giảng dạy tiên tiến: Máy tính xách tay, máy chiếu…, người học có trình độ hạn chế). Với mong muốn có thiết bị để hỗ trợ giảng dạy theo phương pháp “thuyết trình” kết hợp với “giáo cụ trực quan” nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học, tôi đã thực hiện giải pháp “Thiết kế, chế tạo mô hình hệ tuần hoàn máu gia súc”.

Hình ảnh mô tả nội dung của giải pháp

Phiên bản đầu tiên của giải pháp được thầy Nhã thực hiện trong thời gian khoảng 03 tháng và đã tham gia Hội thi “Thiết bị đào tạo tự làm năm 2016” đạt giải Nhất cấp tỉnh. Sau Hội thi này, thầy Nhã đã cải tiến giải pháp hoàn chỉnh hơn như: Có chức năng điều khiển từ xa khoảng 100m, có âm thanh và vừa sử dụng nguồn điện lưới vừa có thể sử dụng điện ắc quy dự phòng. Với phiên bản hoàn chỉnh này, giải pháp “Thiết kế, chế tạo mô hình hệ tuần hoàn máu gia súc” đã đạt giải Ba tại Hội thi “Thiết bị đào tạo tự làm năm 2016” toàn quốc; giải Nhất Hội thi Sáng tạo khoa học kỹ thuật tỉnh lần thứ 4 và giải Khuyến khích Hội thi Sáng tạo khoa học kỹ thuật toàn quốc lần thứ 14 năm 2016 – 2017.

Giải pháp được thực hiện lần đầu tiên tại tỉnh Bắc Kạn và hiện là duy nhất trên toàn quốc do vậy đảm bảo được tính mới. Giải pháp có tính sáng tạo về công nghệ, kết hợp kỹ thuật của ngành sinh học và lập trình điện tử.

Về khả năng áp dụng, do các chủng loại vật tư thiết bị để phục vụ chế tạo rất đơn giản, thông dụng dễ tìm kiếm, trình độ chế tạo đòi hỏi không cao, nên sản phẩm của giải pháp có giá thành rẻ, có thể sản xuất hàng loạt (sản xuất đơn chiếc có chi phí khoảng 20.000.000đ, khi sản xuất hàng loạt sẽ có giá thành rẻ hơn). Giải pháp được thực hiện ứng dụng đào tạo, giảng dạy cho các đối tượng: Sinh viên, học sinh, học viên nghề Thú y và Chăn nuôi gia súc gia cầm trình độ từ sơ cấp đến cao đẳng. Sau khi giải pháp được thực hiện thành công, trường Cao đẳng Nghề DTNT Bắc Kạn đã có thêm một thiết bị để phục vụ cho công tác đào tạo, giảng dạy của nhà trường cho các nghề sau: Nông lâm nghiệp và thủy sản, Thú y. Giải pháp cũng đã được ứng dụng trong giảng dạy tại trường Cao đẳng DTNT nghề Bắc Kạn cùng một số Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên các huyện/thành phố có đào tạo nghề Thú y và Chăn nuôi gia súc gia cầm.

Sản phẩm của giải pháp vận hành khai thác đơn giản, tính cơ động cao, rất phù hợp để ứng dụng tại các cơ sở đào tạo kể cả vùng sâu vùng xa. Sau khi áp dụng giúp cho bài giảng phong phú, tạo thế chủ động cho người dạy. Qua thực tế thấy rằng sản phẩm của giải pháp đã tạo tâm lý tốt, kích thích, cuốn hút người học từ đó nhận thức bài giảng tốt hơn.

Với mục đích chính của giải pháp là nhằm thiết kế chế tạo ra một thiết bị nhằm hỗ trợ cho công tác giảng dạy và học tập là chính, do vậy hiệu quả kinh tế của giải pháp không đặt lên hàng đầu. Tuy nhiên, qua thực tiễn áp dụng thấy rằng sản phẩm của giải pháp đã tiết kiệm được tiền mua động vật sống cho thực hành khoảng 5.000.000đ/lớp học/03 môn học/năm, tiết kiệm được khoảng 30.000.000đ/thiết bị nếu so với tiền đầu tư ban đầu để mua mô hình động vật tĩnh (tuy hiện tại trên thị trường chưa có dạng mô hình tĩnh như sản phẩm của giải pháp).

Sản phẩm của giải pháp đã có tác dụng tích cực trong đào tạo, giảng dạy nâng cao chất lượng dạy và học, giúp tiết kiệm về mặt thời gian và cơ sở vật chất. Giải pháp “Thiết kế, chế tạo mô hình hệ tuần hoàn máu gia súc” được đánh giá là mô hình giảng dạy tốt tại “Hội thi thiết bị tự làm toàn quốc năm 2016” đã góp phần nâng cao uy tín, vị thế của tỉnh trong phong trào sáng tạo khoa học kỹ thuật./.

Lưu thông máu đóng vai trò rất quan trọng vì nó mang khí ô xy đến các bộ phận khác nhau của cơ thể, giúp điều chỉnh thân nhiệt, chống lại bệnh truyền nhiễm cùng nhiều bệnh khác.

Nếu máu không lưu thông khắp cơ thể, bạn sẽ mất cảm giác thèm ăn, bị các vấn đề về tiêu hóa không rõ nguyên nhân, tê chân tay, da biến màu, mệt mỏi thường xuyên, giãn tĩnh mạch, tóc và móng dễ gãy.

Nguyên nhân của lưu thông máu kém là gì?